Pakistan’da yasa dışı olarak kalan binlerce Afgan, sınır dışı talimatının ardından ülkeyi terk ediyor. İnsan hakları örgütleri göçmenler üzerinde “eşi benzeri görülmemiş bir baskı olduğunu” söylüyor.
Pakistan’da yasa dışı olarak kalan yaklaşık 1.7 milyon Afgan’ın 1 Kasım’a kadar ülkeyi terk etmesi emrinin verilmesinin ardından günlerdir on binlerce kişi sınıra akın ediyor. Karara uymayanlar sınır dışı etme merkezlerinde tutulacak ve ülkelerine gönderilecek.
İnsan hakları örgütleri göçmenler üzerinde “eşi benzeri görülmemiş bir baskı olduğunu” söylüyor.
Maroza Bibi ve çocukları, Pakistan sınırında bekleyen yüzlerce Afgan arasında. Tutuklanma korkusuyla onlarca yıldır evim dediği ülkesini aceleyle terk eden 52 yaşındaki Bibi, “Çok güzel anılar biriktiriyorum. Pakistan’ın bize vatandaşlık vermesini bekliyordum ama bu gerçekleşmedi ve bizi neredeyse elimiz boş dönmek zorunda bıraktı” dedi. Ailesi Afganistan’daki Sovyet savaşından kaçtığında 10 yaşındaydı ve Keşmir’e yerleşerek bir aile kurdu; kocası burada hayatını kaybetti. On yıllardır süren çatışmalar sırasında milyonlarca Afgan sınırı geçerek Pakistan’a kaçtı. Pakistan bugün dünyanın en büyük mülteci nüfuslarından birine ev sahipliği yapıyor.
Taliban’ın Ağustos 2021’de iktidarı ele geçirmesinden bu yana iki ülke arasındaki ilişkiler giderek bozuldu. O tarihten sonra yüz binlerce Afgan’ın sınırı geçtiği tahmin ediliyor.
“Aşağılanmamak için gidiyorum”
Pakistan polisi, göçmenlere baskınlar düzenlemeye ve Afganları gözaltına almaya başladı; avukatlar gelişigüzel tutuklamalar ve haraç alındığını bildiriyor. Zülfikar Han, Peşaver yardım kampında mülteci bir anne babanın çocuğu olarak dünyaya geldi. Han, sınırda AFP’ye “Pakistanlı yetkililer tarafından aşağılanmamak için gitmeye karar verdim” dedi.
Sınır görevlisi Hakeem Ullah, “Sınırdaki kadınlar, özellikle de hamile kadınlar ve engelliler pek çok sorunla karşı karşıya, saatlerce sıralarını beklediklerini görebilirsiniz” diye konuştu.
Yetkililer, sınırda her gün 2 binden fazla kişinin işlem gördüğünü, ancak bunların çoğunun sık sık gidip gelen işçiler ve tüccarlar olduğunu söyledi. Khyber Pakhtunkhwa eyalet hükümeti sözcüsü Feroz Jamal, son haftalarda yaklaşık 60 bin Afgan’ın “gönüllü olarak” sınırdan ülkeyi terk ettiğini ifade etti.
Birleşmiş Milletler’e göre yaklaşık 1.3 milyon Afgan kayıtlı mülteci ve 880,000 Afgan Pakistan’da kalmak için yasal statüye sahip.
İslamabad, 1.7 milyon Afgan’ın Pakistan’da yasadışı olarak bulunduğunu söylüyor.
178 dolar taşıyabilecekler
Afganların sınırı sadece sınırlı eşyaları ve 50,000 Pakistan rupisi (178 dolar) ile geçmelerine izin verilecek; ayrıca hayvanlarını geride bırakmaları gerekecek. Bir grup eski ABD diplomatı Pakistan’a, Taliban yönetiminden kaçan risk altındaki mültecileri sınır dışı etmemesi çağrısında bulunmuştu. Birleşmiş Milletler de geri dönüşlerin gönüllü olması ve herhangi bir baskı olmadan gerçekleşmesi gerektiğini bildirmişti.
Kendi ekonomik zorluklarıyla mücadele eden Afganistan, uluslararası bankacılık sistemiyle bağlantısı kesilmiş durumda. Ülke özellikle soğuk kış aylarının başlamasıyla birlikte insani yardıma büyük ölçüde bağımlı hale geldi.
