Uluslararası hukuk alanında Japonya’dan doktoralı hakim Emrah Tanyıldızı KHK’yla ihraç edildi. Türkiye’de ne avukatlık yaptırıldı ne iş bulabildi. Colombia Üniversitesi dahil 8 üniversiteden kabul aldı. Bir beyin sürgünü hikayesi..
Türkiye’de büyük bir beyin göçü yaşanıyor. Yıllardır kendine yatırım yapan her meslek grubundan insan maruz kaldığı ötekileştirme sürecinden sonra ülkesini terk etti, ediyor.
Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK)’dan Şubat 2017’de ihraç edilen hakim Emrah Tanyıldızı (39) hiçbir gerekçe gösterilmeden mesleğinden edildi, gözaltına alındı. Ülkesinde tutunmak için çok uğraştı. Türkiye Baralor Birliği’nden avukatlık ruhsatı almasına rağmen yaptığı haksız ve hukuksuz uygulamalarla bu dönemde tarihe geçen Adalet Bakanlığı onu da iptal ettirdi.
Tanyıldızı yine yılmadı, Japonya’da uluslararası hukuk alanında doktora yaptığı için (2011) bu kez akademisyen olmak için şansını denedi. Başta Bilgi Üniversitesi olmak üzere İstanbul’daki tüm özel üniversitelere başvurdu. Hepsinde hoca olabilecek donanıma sahipken öğrenci olarak dahi kabul edilmedi.
Ve çareyi 11 yıl hakimlik yaptığı ülkesinden ayrılmakta buldu. Meriç Nehri üzerinden önce Yunanistan’a, oradan da Amerika’ya geçen Tanyıldızı, ABD’de başvuru yaptığı 8 üniversiteden kısa bir sürede kabul aldı. Fakat tercihi, haksızlığa maruz kalmış bir hukukçu olarak insan hakları hukukunda dünyada bir numaralı okul olarak gösterilen Columbia Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden yana. Kabul mektubu 15 Mayıs 2019’da eline geçen Tanyıldızı çok mutlu fakat okuyabilmek için bir kampanya başlattı.
Tanyıldızı yaşadıklarını BOLD’a anlattı:
Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
Erzincanlıyım. Tipik bir Anadolu ailesinde büyüdüm. Babam memur, annem ev hanımı. Lise eğitimimi Ankara’da tamamladım. 2005’te İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldum. 2007’de Hakim ve Savcılar Sınavı’nı geçerek göreve başladım. Şırnak ve Tekirdağ illerinde görev yaptım. En son 2016 Haziran’da İstanbul Büyükçekmece Adliyesi’ne atanmıştım.
Japonya’da doktora yaptınız sanırım. O eğitimizden bahseder misiniz?
O dönemde Avrupa Birliği fonları ve Amerika’da ve başkaca birçok yerde burs imkânı vardı. 2011’de Japon Milli Eğitim Bakanlığı’dan bir burs kazandım (Monbukagakusho) ve Kyushu Üniversitesi’nde Young Leaders’ Program adlı bir master programına kabul edildim. Özellikle hukukçulara hitap eden uluslararası hukuk programdı. Bir yıl için gitmiştim, doktoraya devam ettiğimden 4 yıla çıktı eğitim. Uluslararası hukuk ve devletlerin sorumluluğu üzerine çalıştım.
Türkiye’ye ne zaman döndünüz?
2015 Ekim ayında Tekirdağ’a görevimin başına döndüm. 2016 Haziran’da İstanbul Büyükçekmece Adliyesi’ne yeni tayin olmuştum. 15 Temmuz’dan kısa bir süre önce. Evde oturuyordum, evde televizyon olmadığı için darbe girişiminden haberim yoktu. Hatta çok ilginç bir şey anlatayım. Darbe haberini Japon bir arkadaşım arayıp söyledi, o zaman Türkiye’deydi kendisi.
Gözaltına alınan ilk hakimler arasında mıydınız?
İlk listede yoktum. 6 ay işime devam ettim. 2016 Aralık’ta bir listede adımı gördüm. Zaten gözaltına alındık. Çağlayan Adliyesi’nde üç gün gözaltında kaldık. 52 hakim ve savcıya operasyon yapılmıştı. Üç gün sonunda ifade verdik ve mahkeme hepimizi adli kontrolle serbest bıraktı.
Neden gözaltına alınmıştınız, iddia neydi?
Gerekçe ile ilgili hiçbir şey söylenmedi. Hiçbirimizin dosyası savcıda yoktu. İddia sunamadılar. O dönemde hakim ve savcı dosyalarının soruşturmasını Ankara Cumhuriyet Savcılığı yürütüyordu. İstanbul’a da oradaki hakim ve savcıları gözaltına alma talimatı veriyorlardı.
Peki ne zaman ihraç oldunuz?
Gözaltına alınınca açığa alınmıştık zaten. Üç ay sonra 2017’de Şubat’ta ihraç ettiler. Mesleğime geri dönmek istiyordum, çünkü vicdanım rahattı. Serbest kalınca HSYK’ya gittim. Ne oldu, neden diye öğrenmeye çalıştım ama muhatap bulamadık.
Başka bir iş bulabildiniz mi?
Avukatlık yapabilmek için İstanbul Barosu’na başvurdum. Şöyle bir kural var. Bizim meslekten ihracımız herhangi bir disiplin ya da cezai soruşturmaya dayanmıyor. Dolayısıyla hakimlik tecrübemiz olduğu için staj yapmadan direkt avukatlık yapabiliyoruz. Normalde baronun bizi kabul etmesi lazım. Ama İstanbul Barosu başvurumu reddetti. İhraç edildiğim için. İtiraz ettim. Türkiye Barolar Birliği’ne başvurdum. Barolar Birliği beni haklı buldu. Avukatlık ruhsatı verildi ve kısa bir süre İstanbul’da avukatlık yaptım. Tabi bu arada Adalet Bakanlığı boş durmuyor.
Niye ki, artık ihraç edildiniz, hala mı uğraşıyorlar?
Evet, İdare Mahkemesi’ne HSYK’dan ihraç edilen kişiler hakkında verilen ruhsatın iptaline ilişkin davalar açtılar. İdare Mahkemesi durdurma kararı verdi, avukatlık yapmamızı engelledi. Yüzlerce hakim avukatlık yapabilmek için aynı yolu denedi. Ama olmadı.
Böyle olunca siz de Türkiye’den ayrılmaya mı karar verdiniz?
Her ihraç edilen insan gibi ben de değişik işlerde çalıştım, özel dersler verdim, eşim de bir yerde iş buldu, hayatımızı öyle idame ettirmeye başladık. Avukatlığa ihraç olduktan ancak bir yıl sonra başvurabildim. Bu süreçte adliyeden tanıdığım arkadaşlarımın davalarını izlemeye gittim. Çok komik nedenlerle insanların hüküm aldığını, tutuklu kaldığını gördüm. Meslektaşlarımız acımasızca hücrelerde tutuluyorlardı. Sizin dosyanız güçlü olsa da, hakkınızda herhangi bir şey olmasa da bu bir işe yaramıyordu. Her kapımız çalındığında acaba polis mi geldi psikolojisiyle 1,5-2 yıl yaşadık. Acaba izleniyor muyum, hakkımızda hiç olmadık bir iddia çıkar mı korkusuyla yaşıyorduk. İkinci kez geldiklerinde bu kadar şanslı olamayabilirdik. Artık dayanılmaz bir hal alınca ayrılmaya karar verdik. Ekim 2018’de Meriç’ten geçip ayrıldık Türkiye’den.
Aslında Türkiye’de tutunmak için elinizden geleni yapmışsınız.
Evet hayata tutunmaya çalıştık. Gerek profesyonel gerekse de akademik olarak uzun yıllardır hukukçu kimliğimle memleketime hizmet ettim. Türkiye’de elimden geldiğince kendimi yetiştirmeye çalıştım, benim profilimde Türkiye’de hakim, savcı bulmanız zor. Akademik formasyonum, yaşadığımız tecrübe… Ama bunun kıymetinin bilinmemesi, bir zulme tesadüfen muhatap olma riski, onun dışında artık istediğim yaşamı bir daha hiç yaşayamayacağımı bilmek… Ben belki bunlara katlanırdım fakat ailemin katlanmasını istemedim. Akademisyenlikten kopmamak için İstanbul’da birçok özel üniversiteye başvurdum. Hoca olamadım ama öğrenci olayım düşüncesindeydim. Mesela Bilgi Üniversitesi’nde İnsan Hakları Yüksek Lisans Programına başvurdum. Ama öğrenci olarak bile kabul etmediler.
Onlar niye almadılar, ne sebep gösterdiler?
Yüzüme ya da cevap e-malinde öyle bir şey söylemiyorlar ama ihraç edildiğim için tabi. O üniversitelerde hoca olabilecek, ders verebilecek profildeydim. Bu da benim için büyük bir hayal kırıklığı oldu.
Başvuruları sadece maille mi yaptınız, yüz yüze görüşme oldu mu?
Öncelikle CV’mi gönderdim, akademide görev almak istediğimi söyledim. Hemen geri dönüşler oldu. Buyrun gelin görüşelim dediler. Sonra ihraç edildiğimi söyleyince bir daha cevap alamadım. İstanbul’daki bütün özel üniversitelere başvurdum. Sonuç değişmedi.
Bilgi Üniversitesinde kiminle görüştünüz?
Bilgi Üniversitesinde yüksek lisans için öğrencilik mülakatımı yapanlar arasında Turgut Tarhanlı vardı. Birkaç ay sonra kendisi gözaltına alındı. Osman Kavala’nın dosyasıyla bağlantısı var diye. Ben şimdi Bilgi Üniversitesi beni kabul etmedi derken onları suçlamıyorum, bunu özellikle vurgulamak isterim. Anlıyorum herkesi, öyle bir korku iklimi oluşturuldu. Turgut Tarhanlı büyük bir hukukçudur. Görüşlerini beğenirsiniz beğenmezsiniz o ayrı, ama Türkiye’nin uluslararası hukuk alanında yetiştirdiği kıymetli insanlardan biridir.
Columbia Üniversitesi’ne kabulünüz nasıl oldu? Ne zaman yaptınız başvuru? Hemen mi cevap verdiler?
Kasım 2018’de ABD’ye geldik. ABD’de en iyiler listesindeki top 10-15 üniversiteye başvurdum. Aslında geç kalmıştım başvurular için. Durumu izah ettim, yeni geldiğimi, tekrar hızlı bir şekilde hukuka dönmek istediğimi söyledim, birçoğu kabul etti. Tüm aşamaları geçtikten sonra Columbia Üniversitesi Hukuk Fakültesi İnsan Hakları Programına (LL.M.) kabul edildim.
Başka hangi üniversitelerden geri dönüş oldu?
Georgetown, Duke, Northwestern, UCLA, Minnesota, Fordham, Indiana University, UC Gould’dan kabul aldım. Columbia Üniversitesi insan hakları çalışmalarında dünyada bir numara olduğu için tercihim bu üniversiteden yana. Ama maalesef burs başvurularını kaçırdım. Columbia Üniversitesi’nde iki sömestri okuyacağım. Bunun için 67 bin dolar istiyorlar. Okulla halen görüşme halindeyim. İndirim almak için uğraşıyorum. Normalde toplam maliyeti 97 bin dolar okulun. Ama geri kalan miktarı yarı zamanlı işlerde çalışıp kendim tamamlayacağım.
Ve okuyabilmek için ‘Emrah’ı Columbia’ya gönder’ adlı bir kampanya başlattınız…
Burada eğitim çok pahalı biliyorsunuz, devlet üniversitelerinin de ücretleri aşağı yukarı aynı. Columbia Üniversitesi insan hakları konusunda dünyada bir numaralı bir okul. O yüzden bu fırsatı kaçırmak istemiyorum. Buradan mezun olanlar Birleşmiş Milletler ve başkaca uluslararası kuruluşlarda rahatlıkla iş bulabiliyorlar. Ayrıca bu benim için sadece bir kariyer planı değil, haksızlığa uğramış bir hukukçu olarak hikayemin de insani boyutunu tüm dünyayla paylaşmak istiyorum. İnsan hakları üzerine yapacağım çalışmalarla elimden gelen katkıyı sunmaya çalışacağım. Columbia bu anlamda sesimi duyurabileceğim çok kritik bir platform olacak benim için.
İnsan hakları hukuku çalışmalarında Dünya’daki en iyi 10 okul listesi:
https://llm-guide.com/lists/top-llm-programs-by-speciality/top-10-llm-programs-for-human-rights-law
Columbia Üniversitesi toplam masrafı gösteren ilgili tablo:
https://www.law.columbia.edu/admissions/graduate-legal-studies/tuition-fees-and-financial-aid
Kaynak: BOLD
