Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Trabzon’da sanayicilere hitaben, “Bankalar saldırıp döviz çekmeye tevessül etmeyin. B-C planlarını uygularım.” ifadelerini kullanması sosyal medyada “Döviz hesapları dondurulacak mı?” tartışmasına sebep oldu.
BDDK SWAP İŞLEMLERİNİ SINIRLANDIRDI
Ancak gece yarısında “döviz krizinin bankalara uzandığına” dair endişeleri haklı çıkaracak kritik kararlar açıklandı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankaların SWAP (para takası) işlemlerine sınır getirildiğini duyurdu.
BDDK’nın son dakika kararını yorumlayan bankacılara göre banka ve şirketlerin döviz temin etmesinde önemli bir kapı büyük ölçüde kapatıldı. Yarından itibaren bankaların bu daralmayı müşterilerine de yansıtacağı belirtiliyor.
Garanti Yatırım, döviz üzerinden açığa satış işlemlerini durdurdu.
GARANTİ YATIRIM’DA DÖVİZ İŞLEMİ YOK
Garanti Yatırım da Borsa İstanbul’da dolar/TL, euro/TL ve sterlin/TL kurları üzerinden açığa satış işlemlerini durdurduğunu kaydetti.
“Fiyatlamaların normale dönmesi ile süreç sona erdirilecek ve pozisyon açılacaktır.” diyen aracı kurum BIST’te yalnızca açık pozisyonların kapatılacağını duyurdu. Garanti Yatırım bir anlamda döviz işlemleri yapılmayacağını ilan etti.
SWAP İŞLEMLERİ TOPLAMI ÖZKAYNAKLARIN YARISINI GEÇEMEYECEK
BDDK açıklaması şu şekilde: “Bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swaplarından, işlemin başlangıç tarihinde spotta yurtiçi bankaların TL verip döviz aldıkları swap işlemleri ile yine bu mahiyetteki swap benzeri (spot+vadeli döviz işlemi) işlemler toplamı bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının yüzde 50’sini geçemeyecek olup, bu minvalde mevcut aşımlar giderilinceye kadar yeni bir işlem yapılamayacak ve bu mahiyetteki vadesi gelen işlemler yenilenemeyecektir. Söz konusu oran günlük olarak solo ve konsolide bazda hesaplanacaktır.”
BDDK, bankaların TL faizi satıp karşılığında döviz alma kapısını kapattı.
BANKALAR TL FAİZİNİ SATIP DIŞARIDAN DÖVİZ ALIYORLARDI
İngilizce “Swap” kelimesi, “değiş-tokuş” anlamına geliyor. Yurt dışındaki bir banka ile Türkiye’deki bir şirket ya da banka arasında döviz swapı söz konusu olursa önce bir sözleşme yapılıyor.
Verilen paraların aynı kurdan karşılıklı olarak geri verileceği taahhüt ediliyor. Örneğin bu işlem Türkiye’den X bankası ile Almanya’dan Y bankası arasında 3 ay vadeli yapılsın. Bu durumda sözleşme imzalandıktan sonra X bankası üzerinde anlaşmaya varılan miktarı (100 bin TL) karşılığında o gün piyasalarda geçerli kurdan (1 USD: 6,43 TL) dolar almak üzere Y bankasına satar.
Y bankası, aldığı 100 bin TL’yi X bankası adına açtığı hesaba kaydeder ve bunun karşılığı olan 15 bin 552 doları kendi bünyesinde X bankası namına açtığı hesaba havale eder. Böylece X bankası ihtiyaç duyduğu dövizi temin eder. Sözleşmenin vadesi (3 ay) dolduğunda X bankası bu kez aldığı 15 bin 552 doları Y bankasına iade ederek 100 bin TL’sini geri alır. X bankası bu işlem sonunda piyasa faizi üzerinden (Merkez Bankası’nın gecelik fonlama faizi/halihazırda yüzde 19,25) Y bankasına faiz öder.
DÖVİZ BULMAK DAHA DA ZORLAŞTI
Şirketler döviz bulmak için yüksek faizli TL’nin gecelik getirisini bir başka kuruluşa belli bir vade ile satıp döviz temin ediyordu.
Kurların günlük yüzde 17 yükseldiği bir piyasada aynı miktarda dövizi vade bittiğinde alınan tarihteki maliyetle bulmak mümkün olmayacaktır. Bu da X bankasının SWAP işleminde hem faiz ödeyeceği hem de kur artışının getirdiği maliyete katlanmak mecburiyetinde kalacağı anlamına geliyor.
BDDK’nın aldığı kararın temelinde TL’deki değer kaybının devam etmesi ve bu işlemlerde riskin hiç olmadığı kadar artması yatıyor.
Kamuoyuna yansımasa da SWAP işlemlerinde banka ya da şirketlerin ciddi zararlara uğradığını BDDK’nın 13 Ağustos’ta gece yarısı aldığı karar teyit ediyor. IPA’nın görüştüğü sektör kaynakları, kurdaki artışla beraber batıkların büyümemesi adına bu pencerenin kapatıldığını iddia ediyor.
“GERİLİMİ ARTTI, KRİZ BÜYÜYECEK”
ABD ile tırmanan kriz aşılmadan döviz piyasasındaki oynaklığın bu tür kararlarla giderilemeyeceğine dikkat çeken Prof. Dr. Refet Gürkaynak’a göre Türkiye’nin en büyük meselesinin yüksek döviz borcu olduğunu söyledi.
IPA’ya konuşan Prof. Dr. Erol Katırcıoğlu da mevcut beyanların gerilimi artırdığını belirterek, böyle gideres krizin önümüzdeki günlerde daha da büyüyeceğine dikkat çekti.
BDDK ise kısa yazılı açıklama dışında herhangi bir değerlendirmede bulunmadı.
DOLAR VE EURO YÜKSELİŞTE
Dolar ve euronun TL karşısındaki hızlı yükselişi devam ediyor.
Asya Pasifik piyasalarının açıldığı saatlerde ABD Doları 7,22 TL seviyesini gördü. Euro ise 8,17 TL’ye ulaştı.
Bugün Trabzon’da iş dünyası ve sivil toplum kuruluşları ile biraraya gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan, bankalardan döviz çekilmemesini istemişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan sanayicilerin bankalardan döviz çekmeleri halinde B-C planlarını uygulayacağını söyledi.
ERDOĞAN: BANKALARA SALDIRARAK DÖVİZ ÇEKMEYİN
Erdoğan valilik yemeğinde yaptığı konuşmada, “Milletimiz müsterih olsun. Sanayicilerimize sesleniyorum. Bankalara saldırarak oralardan döviz alma yoluna gitmeyin. Battık gittik işi sağlama alalım yoluna tevessül etmeyin. Ederseniz yanlış yaparsınız. Bu milleti ayakta tutmak sadece bizim görevimiz değil, sanayicinin tüccarın da görevidir. B planını C planını uygulamak zorunda kalırım bunu da böyle bilesiniz.” ifadelerini kullanmıştı.
