ABD Başkanlık Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile Rus lider Vladimir Putin’in üst düzey dış politika danışmanı Yuri Uşakov’un geçen ay yaptığı bir telefon görüşmesi basına sızdı. Witkoff, telefonda Gazze barış anlaşmasının getirdiği ivmeyle Ukrayna için benzer bir plan üzerinde çalışmayı önerirken Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’nin Beyaz Saray ziyareti öncesinde ABD Başkanı Donald Trump ile Putin’in telefonda görüşmesini tavsiye ediyor.
Bloomberg’in ortaya çıkardığı ve 14 Ekim’de yaklaşık beş buçuk dakika süren telefon görüşmesinde Witkoff, Putin’in üst düzey dış politika danışmanı Uşakov’a, Rusya liderinin konuyu Trump’a Ukrayna için barış planı konusunu nasıl açması gerektiği konusunda tavsiyelerde bulundu.
Bu yönlendirmeler arasında, Zelenski’nin o hafta ilerleyen günlerde gerçekleştireceği Beyaz Saray ziyareti öncesinde bir Trump-Putin telefon görüşmesi ayarlanması ve Gazze anlaşmasının giriş noktası olarak kullanılması da vardı.
Witkoff, “Biz 20 maddelik bir Trump planı hazırladık, 20 maddede barış. Belki aynısını sizinle de yaparız diye düşündüm,” dedi.
Bu konuşma, ilk kez Witkoff’un Rusya ile müzakerelerde son dönemde izlediği taktiklere ve bu ayın başında ortaya çıkan 28 maddelik barış önerisinin nasıl şekillendiğine dair doğrudan bir bakış sunuyor.
ABD, bu öneriyi bir anlaşmanın temeli olarak kabul etmesi için Ukrayna’ya bastırıyor.
Konuşma nasıl bir siyasî ortamda yapıldı?
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Witkoff-Uşakov görüşmesinin yapıldığı dönemde Trump, Gazze’deki savaşı sona erdirme çabasında elde ettiği başarıyla öne çıkıyordu. Bir gün önce, Hamas’ın elinde bulunan son 20 canlı rehinenin serbest bırakılmasını sağladıktan sonra, 2008’den bu yana İsrail Knesset’ine hitap eden ilk ABD başkanı olmuştu.
Ancak Trump’ın Putin’e yönelik tavrı sertleşiyor gibiydi. 17 Ekim’de Zelenski ile yapacağı görüşme için hazırlanırken Ukrayna’ya daha uzun menzilli Tomahawk füzeleri verilmesini değerlendiriyor, Rusya’ya yönelik yeni yaptırımları tartışıyor ve Putin’e dair hayal kırıklığını dile getiriyordu.
Zelenski ziyareti öncesi Trump-Putin telefon görüşmesi
Witkoff, Uşakov’la yaptığı görüşmede Rus mevkidaşına Putin’e büyük saygı duyduğunu ve Trump’a, Rusya’nın her zaman bir barış anlaşması istediğine inandığını söylediğini aktardı. ABD özel temsilcisi, Zelenski’nin yaklaşan ziyaretinden bahsederek Putin’in bu görüşme öncesinde Trump’la konuşabileceğini önerdi.
Witkoff’tan öneri: Putin, Trump’a ‘barış insanı’ olarak çok saygı duyduğunu söylesin
“Zelenski Cuma günü Beyaz Saray’a geliyor,” diyen Witkoff. “Ben de orada olacağım çünkü beni istiyorlar, ama mümkünse o cuma görüşmesinden önce patronunuzla bu telefonu yapmamız gerektiğini düşünüyorum.” diye ekledi.
Uşakov, Putin’in Trump’ı aramasının “yararlı” olup olmayacağını sordu. Witkoff “yararlı olur” dedi.
Ayrıca Putin’in Trump’ı Gazze barış anlaşması için tebrik etmesini, Rusya’nın bu anlaşmayı desteklediğini söylemesini ve başkana bir barış insanı olarak duyduğu saygıyı ifade etmesini tavsiye etti. Witkoff, “Bundan sonra gerçekten çok iyi bir görüşme olacak,” diye ekledi.
“Bence inanılmaz olacak bir şey daha var,” diye devam eden Witkoff, “Belki Başkan Trump’a şöyle diyebilir: biliyorsunuz, Steve ve Yuri barış için çok benzer 20 maddelik bir planı konuştu ve bu, süreci biraz ilerletebileceğini düşündüğümüz bir şey olabilir; biz bu tür şeylere açığız.” önerisinde bulundu.
Uşakov bazı tavsiyeleri dikkate aldı ve Putin’in “tebrik edeceğini” ve “Bay Trump gerçek bir barış adamıdır” diyeceğini söyledi.
Görüşme iki gün sonra gerçekleşti
Trump ve Putin iki gün sonra, Rusya’nın talebi üzerine, telefon görüşmesi yaptı ve ABD Başkanı iki buçuk saat süren konuşmayı “çok verimli” olarak nitelendirdi.
Ardından Putin’le Budapeşte’de bir görüşme planladığını ve Putin’in kendisini Gazze anlaşması için tebrik ettiğini açıkladı.
Bu görüşmenin devamında Witkoff, bir diğer üst düzey Kremlin danışmanı Kiril Dmitriyev’le Miami’de bir araya geldi; bu bilgi, Dmitriyev’in Axios’a verdiği bir röportajda ortaya çıktı. Dmitriyev, 24 Ekim’den itibaren üç gününü Miami’de geçirdiğini söyledi.
İki Rus temsilcisi plan üzerine konuştu
29 Ekim’de Dmitriyev ve Uşakov; Rusça bir telefon görüşmesi yaparak, Moskova’nın herhangi bir barış teklifinde taleplerini ne kadar güçlü şekilde dayatması gerektiğini tartıştı.
İki yardımcı çeşitli seçenekleri değerlendirirken Uşakov, Beyaz Saray’a sunacakları önerilerde “maksimumu istemekten” yana olduğunu savundu.
ABD’nin sunulan herhangi bir öneriyi yanlış yorumlayabileceğinden, bazı maddeleri çıkarıp sonra da bir anlaşmaya varıldığını iddia edebileceğinden endişe ettiğini söyleyen Uşakov, bunun da müzakerelerin sona ermesi riskini doğuracağını belirtti.
Aynı zamanda Rusya Doğrudan Yatırım Fonu’nun başında bulunan Dmitriyev, bir belgeyi gayriresmî olarak paylaşmayı önerdi ve ABD’nin Rusya’nın taslağını bütünüyle kabul etmese bile en azından ona çok yakın bir şey yapacağından emin olduğunu söyledi.
Daha sonra Uşakov’a, kendisine söylenenleri tam olarak aktaracağı konusunda güvence vererek, Uşakov’un da daha sonra belgeyi “Steve” ile konuşabileceğini ifade etti.
Ukrayna baskı altında
Bunun ardından Ukrayna, Witkoff’un Kremlin’deki muhataplarının da katkısıyla hazırladığı teklifi kabul etmesi için ağır baskı altına girdi. ABD’li yetkililer, Zelenski’nin teklifi reddetmesi halinde Ukrayna ordusuna sağlanan kritik istihbarat desteğini kesmekle tehdit etmişti; ancak Kiev, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile pazar günü yapılan görüşmeler sonrasında bazı tavizler almayı ve ABD’nin süreci yavaşlatmasını sağlamayı başardı.
ABD’nin bu ayın başında ilk kez sunduğu şartlara göre Ukrayna, Rusya’nın askeri güçle ele geçirmeyi başaramadığı doğu Donbas bölgesinin bazı kısımlarından askerlerini çekmek zorunda kalacaktı. Bu bölge, uluslararası alanda Rusya olarak tanınacak tarafsız, askerden arındırılmış bir tampon bölgeye dönüşecekti.
Moskova ayrıca Kırım, Luhansk ve Donetsk üzerindeki Rusya’ya ait olduğu iddialarının fiilî olarak tanınmasını elde edecekti. Herson ve Zaporojiya dahil cephe hattının geri kalanının büyük kısmı ise fiilen dondurulmuş olacaktı. Ukrayna ve Avrupa’daki müttefikleri, savaşın mevcut hatlar üzerinde durması gerektiğini ısrarla vurguluyordu.
Bunlar, Witkoff ve Uşakov’un geçen ay yaptıkları görüşmede önden işaret ettiği görünen koşullardan bazılarıydı.
“Aramızda kalsın, bir barış anlaşmasının sağlanması için ne gerektiğini biliyorum,” diyen Witkoff, “Donetsk ve belki bir yerlerde toprak takası. Ama böyle konuşmak yerine biraz daha umutlu konuşalım diyorum, çünkü burada bir anlaşmaya varacağımızı düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.
“Başkan bana bu anlaşmaya varmak için çok geniş hareket alanı ve takdir yetkisi verecek,” diye ekleyen Witkoff, “Dolayısıyla bu fırsatı yaratabilirsek, bunun ardından Yuri ile konuştuğumu ve bir görüşme yaptığımızı söyleyebilirim, bunun büyük şeylere yol açabileceğini düşünüyorum.” dedi.
