Hukuki anlaşmazlık nedeniyle Mart 2023’ten bu yana petrol akışı yapılmayan Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, 30 ay sonra yeniden devreye girdi. Irak Petrol Bakanlığı, Kerkük-Ceyhan boru hattında petrol akışına TSİ 06.00’da yeniden başlandığını, önemli bir teknik aksaklık yaşanmadan iletimin sağlandığını duyurdu.
Irak federal hükümeti, Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve üretici firmalar arasında varılan anlaşmaya göre günde 180 ila 190 bin varil petrol Türkiye’nin Ceyhan limanına ulaşacak. Bu miktarın zamanla 230 bin varile çıkması bekleniyor. 2023’ün başında boru hattından günlük 450 bin varil petrol sevkiyatı yapılıyordu.
Boru hattı, Türkiye’nin Irak’taki federal hükümetin onayı olmadan Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nden yetkisiz petrol alımı yaptığı gerekçesiyle Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin verdiği tazminat kararı üzerine sevkiyata kapatılmıştı. Ancak Türkiye Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar bu sabah sevkiyatın yeniden başlamasına dair açıklamasında mahkeme kararına değinmedi.
Bayraktar, “6 Şubat 2023’te yaşanan depremler nedeniyle geçici süreyle kapalı kalan ve 4 Ekim 2023 tarihinde BOTAŞ tarafından operasyona hazır hale getirilen Irak – Türkiye Ham Petrol Boru Hattı’ndan bu sabah saat 07.07 itibariyle petrol akışı yeniden başlamıştır” ifadelerini kullandı.
Türkiye ve Irak arasındaki anlaşmazlığın sebebi ne?
Bağdat yönetimi, ülkenin ulusal petrol pazarlama şirketi SOMO’nun, Irak petrolünün ihracatında tek yetkili kurum olduğunu belirtiyor.
Federal hükümete göre Ankara, Bağdat’ın onayı olmadan Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nden yıllarca petrol ithal etti.
Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi, 2014-2018 yılları arasındaki izinsiz petrol alımı nedeniyle Türkiye’yi 1,5 milyar dolar tazminat ödemeye mahkûm etmişti. Türkiye bu kararın iptali için yasal girişimlerini sürdürüyor. Boru hattından yapılan 2018 sonrası sevkiyatlara ilişkin ayrıca devam eden bir dava süreci daha bulunuyor.
ABD hattın yeniden açılmasını istiyordu
Kerkük-Ceyhan boru hattı, taraflar arasında varılan geçici bir anlaşma ile bugün yeniden sevkiyata başladı. Boru hattının tekrar faaliyete geçmesinde, petrol arzı artırılarak fiyatların düşmesi için baskı yapan ABD’nin girişimleri de etkili oldu.
Irak hâlihazırda güney limanlarından günde 3,4 milyon varil petrol ihraç ediyor.
Yeni anlaşmaya göre Kürdistan Bölgesel Yönetimi petrolü SOMO’ya teslim ediyor, satışlar ise Ceyhan limanından bağımsız bir şirket aracılığıyla gerçekleştiriliyor.
Petrol akışına yeniden başlanması, memur maaşlarının gecikmesi ve kamu hizmetlerinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle Kürdistan Bölgesel Yönetimi için de kritik önemdeydi.
