Almanya’nın eski Başbakanı Angela Merkel’in “Biz bunu başarırız” sözleri ile çoğunluğunu Suriyelilerin oluşturduğu sığınmacılara ülkenin kapılarını açmasının üzerinden 10 yıl geçti. Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) partili Merkel’in açık kapı politikası Almanya’nın yanı sıra Avrupa’yı da etkiledi.
Merkel tarihe geçen bu sözlerinin ardından, 2015 yılının Eylül ayı başında, sınırlarda polisin sığınmacıları durdurmaması yönünde bir karar aldı. Bunun sonucunda da 2015 ile 2016 yılları arasında bir milyondan fazla kişi Almanya’ya sığınma başvurusunda bulundu.
Bu dönem, Avrupa Birliğinde (AB) de sığınma başvurusunda bulunanların sayısı hızla arttı. AB’nin istatistik kurumu Eurostat verilerine göre 2015 yılında 1,2 milyonun üzerinde, 2016 yılında ise 1,5 milyondan fazla başvuru kayıtlara geçti. 2020 yılı hariç olmak üzere, sonraki senelerde yapılan sığınma başvurularının sayısı 2015 öncesi seviyelerin üzerinde kaldı. 2023 yılında da sığınma başvurularının sayısı bir milyonu aşarken, şimdi ise rakamlarda düşüş gözlemleniyor. AB içinde sığınmacıların tercih ettiği ülkelerin başında Almanya geliyordu, ancak medyadaki haberlere göre 2025 yılında ilk kez Fransa en çok tercih edilen ülke oldu.
Avrupalı seçmeler için önemli bir konu: Göç
Hızlı göç hareketi Avrupa kamuoyunun konuya bakışını da etkiledi. Eurostat verilerine göre, 2024 yılında yapılan son Avrupa Parlamentosu seçimleri öncesinde yapılan bir ankete katılanların yüzde 24’ü göçün öncelikli olarak tartışılması gereken bir konu olduğunu ifade etti.
Göç ulusal seçimlerde de önemli bir rol oynadı. Özellikle de son yıllarda sağ popülistlerin seçimi kazandığı Avusturya ve Hollanda gibi ülkelerde göç önemli bir konu oldu.
DW’ye konuşan Hollandalı düşünce kurulu Clingendael Enstitüsü’nden Anouk Pronk, Hollanda’da Kasım 2023’te yapılan genel seçim öncesindeki kampanyalarda göç konusuna “takıntılı bir şekilde odaklanıldığını” söylüyor. Pronk, o dönemde konut krizi, sosyal sistem üzerindeki yük, eğitim ve sağlık alanlarındaki sorunlar gibi problemlerin kaynağı olarak göçün gösterildiğini anlatıyor. Hollandalı uzman, şimdi ise bu eğilimden uzaklaşıldığını, göçün günah keçisi gibi tüm sorunların kaynağı olarak görülmediğini ifade ediyor.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Almanya’nın yanı sıra Avrupa’nın birçok ülkesinde sığınmacıların sosyal sistem üzerinde yük oluşturduğu yönünde şikayetler dile getiriliyor. Bazen sert tedbirlere yol açan bu tür şikayetler nedeniyle örneğin Belçika’da devlet 2023 yılından bu yana erkek sığınmacılara barınma imkânı sunmuyor.
Avrupa’da göçmen düşmanlığı arttı mı?
Floransa’daki Avrupa Üniversite Enstitüsü Göç Politikaları Merkezi’nden Lenka Drazanova, medya ve siyasetin gündeminde yoğun bir şekilde yer alması sonucu göç konusunun öneminin son 10 yılda arttığına dikkat çekiyor.
Toplumda göçü destekleyenlerin veya göçe karşı olanların temel tutumlarında ise hiçbir değişiklik olmadığını belirten Drazanova, 2015 yılından bu yana değişen tek şeyin, göçmen karşıtı olanların bu tutumlarını daha güçlü bir şekilde ifade etmeleri olduğunu belirtiyor. DW’ye konuşan Drazanova, bilinmeyene karşı korku veya işini kaybetme kaygısı gibi tehdit algılarını, bu göçmen karşıtı tutuma neden olarak gösteriyor.
Almanya’ya gelen sığınmacı sayısının yüksek olmasının özellikle Orta ve Doğu Avrupa başta olmak üzere bazı Avrupalılarda kaygıyı arttırdığını ifade eden göç uzmanı, burada gerçek sayılardan ziyade göçe ilişkin tartışmanın belirleyici olduğunu kaydediyor.
Avrupa’da göçe ilişkin söylem değişti
Siyaset bilimci Drazanova’ya göre, 2015 yılından bu yana göç ve sığınmacılara ilişkin söylem gibi sosyal normlar ve siyasi kültür de değişiklik gösterdi. Drazanova, bunun aşırı sağcı bakış açısının normalleşmesi ile bağlantılı olduğuna dikkati çekiyor.
Siyaset bilimci Pronk da tartışmaların boyutunun değiştiği görüşünde. Merkel’in “Biz bunu başarırız” dediği dönemde “yardım etme yükümlülüğünün” öne çıktığını belirten Pronk, günümüzde ise göç tartışmalarında güvenlik risklerinin baskın olduğuna işaret ediyor.
Bunun AB’nin yeni göç ve iltica paktında da görüldüğünü kaydeden Pronk, bu paktın sınırların nasıl korunabileceğine ve AB’de kalma hakkı olmayanların nasıl daha hızlı şekilde sınır dışı edilebileceğine odaklandığını hatırlatıyor. Pronk, AB’ye üye ülkelerin iltica sistemleri üzerinde oluşan yükü bu gelişmelere neden olarak gösteriyor.
AB iltica düzenlemesini sertleştirdi
2026 yılının yaz aylarında yürürlüğe girmesi planlanan göç ve iltica paktı, iltica başvuru sürecinin hızlandırılmasını ve başvuruların AB’nin dış sınırlarında yapılmasını sağlamayı hedefliyor.
Bunun yanı sıra AB, sığınmacıların geri gönderilmesine ilişkin yeni bir düzenleme üzerinde çalışıyor. Mültecilere yardım örgütü Pro Asyl’e göre mevcut düzenlemede göçmenler, bağlantılarının olduğu veya kendilerinin onayladığı bir ülkeye sınır dışı edilebiliyordu. Ancak Avrupa Komisyonu, bu kriterin kaldırılmasını istiyor. Ayrıca “geri gönderme merkezlerinin” oluşturulması da gündemde.
AB’ye üye bazı ülkeler, göç ve iltica politikasının daha da sertleştirilmesi yönünde AB’ye baskı yapıyor. Haziran ayında yapılan son AB zirvesinde, 27 üye ülkenin 21’nin devlet ve hükümet başkanlarının katılımı ile iltica politikasının daha da sertleştirilmesinin ele alındığı bir toplantı düzenlendi. Danimarka, Hollanda ve İtalya’nın davetiyle düzenlenen toplantıya Almanya Başbakanı Friedrich Merz de katıldı.
Siyaset ve halkın görüşü farklı olabilir
Öte yandan, göç konusunda çalışan iki uzman da siyasi tartışmalar ve yasaların, Avrupa kamuoyunun göç konusundaki görüşlerini doğrudan yansıtmadığı görüşünde. Toplumda yaşanan tartışmalarda bazı nüanslar olduğunu belirten Pronk, Ukrayna’dan gelen sığınmacılara yardıma hazır olmayı buna örnek olarak gösteriyor.
Drazanova da toplumda göçe yönelik görüşlerin karmaşık olabildiğine işaret ediyor. Açık bir göç politikasını reddeden bir kişinin, ülkedeki göçmenlere olumlu bir yaklaşım sergileyebildiğini belirten Drazanova, son yıllarda yapılan araştırmaların Avrupa kamuoyunda göçmenlere bakışın daha iyileştiğini ortaya koyduğunu söylüyor.
KAYNAK: DEUTSCHE WELLE TÜRKÇE
