Türkiye, dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini gerçekleştiriyor. Geçen yıl 717 bin tonluk üretim yapan ve 2,6 milyar dolarlık fındık ihracatına imza atan Türkiye’de, bu yıl yaşanan zirai don ve aşırı sıcaklıklar fındık üretimine ağır darbe vurdu. Üretimde yüzde 40’a yakın kayıp beklenirken, fındık fiyatlarının da iki kata kadar yükselmesi bekleniyor.
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO), 2025/2026 dönemi için açıkladığı kabuklu fındık alım fiyatı kilogram başına 190-200 TL arasında değişiyor. Ancak üreticiler, kg fiyatının 400 TL’ye kadar çıkabileceği görüşünde.
“Rekolte kaybı yüzde 37”
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
TMO geçtiğimiz günlerde, 2025 yılı fındık rekoltesinin geçen yıla göre yüzde 37 azalarak 453 bin ton seviyesinde gerçekleşmesinin beklendiğini açıkladı. Anadolu Ajansı’na (AA) konuşan TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, rekolte tahmini yapanların tarım il müdürlükleri, ziraat odaları, ofis temsilcileri, araştırma enstitüleri ve üniversiteden öğretim görevlileri olduğuna işaret ederek, “Hasadın seyrine göre baktığımızda, bu rakamın iyimser olduğunu değerlendirmek mümkün” dedi.
En fazla ihracat Almanya’ya
Sektör temsilcileri ise TMO’nun açıkladığı alım fiyatlarını düşük bulurken, piyasada fiyatların eylülden sonra hızla yükseleceği beklentisi hâkim. Bu durum, geçen yıl 2,5 milyar doları aşan fındık ihracatını da etkileyecek. Başta Türkiye’nin en çok fındık ihracatı yaptığı Almanya olmak üzere, dünya genelinde fındık ve fındık ürünlerinde fiyat artışları yaşanması bekleniyor.
Türkiye, 2024 yılında Almanya’ya 88 bin 260 ton fındık ihraç etti. Almanya’ya yapılan ihracat, toplam fındık ihracatının yüzde 27,3’ünü oluşturuyor. En çok fındık ihraç edilen ülkeler arasında İtalya ikinci, Polonya ise üçüncü sırada yer alıyor.
“Ortalama 250 bin ton açık var”
DW Türkçe’ye konuşan Akbaş Fındık Çiftliği sahibi ve eski Giresun Ziraat Odası Başkanı Özer Akbaşlı, 2025 yılı tahmini fındık rekoltesinin Tarım Bakanlığı tarafından 449 bin ton, Fındık İhracatçıları Birliği tarafından 601 bin ton olarak açıklandığına işaret ediyor.
Her iki açıklamanın ortalaması alındığında 2025 yılı için tahmin edilen fındık rekoltesinin 500 bin ton civarında olduğunu dile getiren Akbaşlı, “Bu yıl ortalama rekolteye göre 250 bin, Tarım Bakanlığı’na göre 301 bin, ihracatçılara göre 149 bin ton açık var. Bu yıl kıt kanaat ve yarı yarıya az olan bir mahsul döneminde çiftçinin mağdur edilmemesi son derece önemli” diyor.
“Başta Almanya, fiyatlar yükselecek”
Nisan ve mayıs aylarında 26 ilde meydana gelen zirai don olayının Karadeniz”deki fındık ekim alanlarını olumsuz etkilediğini, ardından temmuz ayında ülke genelinde görülen aşır sıcakların da fındıklarda tepe yanıklarına neden olduğunu anlatan Özer Akbaşlı, “Bu yıl art arda yaşanan don ve kuraklık olayları, fındıkta büyük kayıplara yol açtı. Bu nedenle bu yılki fındık ihracatımızda, başta en çok ürün sattığımız Almanya olmak üzere, mecburen fiyatlar yükselecek” diye konuşuyor.
TMO’nun açıklamış olduğu müdahale alım fiyatlarının çiftçilerin beklentisinin altında olduğunu kaydeden Akbaşlı, şu görüşleri dile getiriyor:
“Karadeniz’in doğusu ve batısından görüştüğüm yüzlerce fındık üreticisinin ofisten beklentileri 250 Türk Lirasıydı. Beklentiye yakın olan bu fiyatın verilmesinden ziyade, ofisin alım politikasındaki esneklik çok önemli. Armudun sapı, üzümün çöpü mantığıyla alım politikası güderse, serbest piyasada 1 kilogram fındığı 170-180 Türk lirası bandında alınıp satılmasına aracılık etmiş olur. Açıkçası bölgenin bir insanı olarak bu yıl fındık fiyatlarının nerede durabileceğini tahmin bile edemiyorum.”
“Hasar, ürün çuvala girdiğinde netleşecek”
Öte yandan, henüz fındıktaki üretim kaybını ve oluşacak yeni fiyatları öngörmek için erken olduğunu düşünenler de var.
2025 yılı fındık rekoltesinin özellikle yüksek dikim olarak dünyanın en büyük ili olan Ordu’da yaklaşık 250 bin dönümlük alanda aşırı miktarda zarara neden olduğunu kaydeden Ulusal Fındık Konseyi Başkanı Cem Şenocak, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Ordu ilinin dikim alanı, yaklaşık diğer dünya ülkelerinin toplamına yakındır. Zirai don, kokarca ve kurağın fındık rekoltesine verdiği zarar için hasat yaptığımız bu günlerde tahmin yapmak doğru değil. Çünkü kısa bir zaman içinde ürün çuvala girdiğinde bütün hasar net bir şekilde belli olacaktır” diyor.
Rekolte eksik olduğu için piyasanın TMO fiyatlarının üzerinde başlayarak yükselmeye devam edeceğini ifade eden Şenocak, “2026 yılı şubat, mart ayındaki yeni görüntüler ve iklim şartları 2026 mahsulüne doğru yeni oluşacak piyasayı belirlemeye başlayacaktır” diye konuşuyor.
“Alım fiyatı 280 TL olmalı”
Fındıktaki üretim kaybı ve açıklanan alım fiyatlarının düşük bulunması nedeni ile, yüz binlerce fındık çiftçisi maddi kriz yaşıyor. Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Genel Başkanı Ali Bülent Erdem, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, çiftçilerin daha düşük fiyata razı olması için rekolte tahminlerinin kasıtlı olarak yüksek tutulduğunu söyledi.
Üreticilerin zararlarını karşılamaya dönük olarak bugüne kadar herhangi bir adım atılmadığını ifade eden Erdem, “İklim koşullarının yarattığı olumsuzluklar, külleme vb. hastalıklar, kahverengi kokarca zararlısının verdiği/vereceği zararlar göz önüne alındığında 1 kg fındığın ortalama maliyeti 180 TL civarındadır. Maliyetin üzerine üreticilerin üretimlerini devam ettirebilmeleri için yüzde 25 kar payı ve yüzde 25 insanca yaşam payı eklenmesi gerekir. Bu durumda 1 kg fındığın alım fiyatı en az 280 TL olması gerekmektedir” diye konuştu.
“Fiyatın katlanmasını bekliyoruz”
Türkiye’nin fındık üretim merkezlerinden biri olan Giresun’un Ticaret Borsası Başkanı Hamza Bölük ise, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, küresel fındık pazarını domine eden Türkiye’nin bu yılki rekolte kaybının yüzde 40’lar civarında gerçekleşecek olmasının kaçınılmaz olarak fiyat artışına neden olacağını söylüyor. Bölük, “Daha önce kakaoda olduğu gibi, bugün de fındık fiyatlarının katlanmasını bekliyoruz” diyor.
İki yıl önce kilogram başına 3 dolar olan kabuklu fındık fiyatının bu yıl 5 dolara çıktığına işaret eden Hamza Bölük, “Türkiye’de yüksek enflasyon nedeni ile üretim maliyetlerinde çok ciddi bir artış var. Bunun sonucunda, pahalı ürettiğimiz için ürünümüze daha fazla değer istiyoruz. Şu an fiyat nereye çıkar, kestirmek mümkün değil. Üretici bazında 400 TL’ye varan beklentiler var. Bu yıl özel bir yıl. O nedenle ihracatta da fiyatlar artacak” şeklinde konuşuyor.
KAYNAK: DEUTSCHE WELLE TÜRKÇE – ARAM EKİN DURAN
