Dünya liderleri, ABD Başkanı Donald Trump’ın pazar günü ilk saatlerde ABD’nin Fordo da dahil olmak üzere İran’daki üç nükleer tesise ”çok başarılı bir saldırı” düzenlediği yönündeki açıklamasına çeşitli tepkiler gösterdi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “Trump’ın cesur kararı tarihi değiştirecek,” diyerek, “Başkan Trump ve ben sık sık şunu söyleriz: ‘Güç yoluyla barış.’ Önce güç gelir, sonra barış,” ifadelerini kullandı.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ise ABD’nin İran’a yönelik saldırılarının zaten istikrarsız bir bölgede tehlikeli bir gerilime işaret ettiğini, küresel barış ve güvenliğe ciddi bir tehdit oluşturduğunu dile getirdi.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Guterres, “Bu çatışmanın hızla kontrolden çıkma riski artıyor. Bu durum siviller, bölge ve dünya için felaket sonuçlar doğurabilir,” diye konuştu.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Irakçi ise X’te yaptığı açıklamada, ülkesinin saldırıya yanıt olarak “tüm seçenekleri saklı tuttuğunu” söyledi.
“Bu sabahki olaylar çirkin ve kalıcı sonuçları olacak. Birleşmiş Milletler’in (BM) her bir üyesi bu son derece tehlikeli, kanunsuz ve suç teşkil eden davranıştan dolayı alarma geçmelidir. BM Sözleşmesi ve meşru bir şekilde kendini savunmaya izin veren hükümleri uyarınca İran, egemenliğini, çıkarlarını ve halkını savunmak için tüm seçenekleri saklı tutmaktadır.”
Latin Amerika saldırıyı kınadı
Latin Amerikalı liderlerin tepkileri çoğunlukla olumsuzdu.
Venezuela Dışişleri Bakanı Yvan Gil, Telegram’da yayınladığı mesajda saldırıları kınadı.
“Venezuela, ABD’nin İran’a yönelik askeri saldırısını kınıyor ve düşmanlıkların derhal durdurulmasını talep ediyor.”
Küba Devlet Başkanı Miguel Diaz-Canel de sosyal medya platformu X’e yapılan saldırıları kınayarak şunları söyledi: “ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik bombalama eylemini şiddetle kınıyoruz. Bu, Orta Doğu’daki çatışmanın tehlikeli bir şekilde tırmanması demek. Bu saldırganlık, BM Şartı’nı ve uluslararası hukuku ciddi şekilde ihlal ediyor ve insanlığı geri dönüşü olmayan sonuçları olan bir krize sürüklüyor.”
Meksika Dışişleri Bakanlığı ise diplomatik diyalog çağrısında bulundu. Bakanlıktan gelen açıklamada, “Anayasal dış politika ilkelerimiz ve ülkemizin pasifist inancı doğrultusunda, bölgedeki gerginliği azaltma çağrımızı yineliyoruz. Bölge devletleri arasında barışçıl şekilde bir arada yaşama ilkesinin yeniden sağlanması en büyük önceliktir,” dendi.
Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric de ABD’nin bu eylemini hukuka aykırı diye niteledi.
“Şili bu ABD saldırısını kınıyor. Güce sahip olmak, onu insanlık olarak kendimize koyduğumuz kuralları ihlal ederek kullanmanıza yetki vermez. ABD bile olsanız vermez.”
Avrupa’dan müzakere çağrısı
Avrupalı liderler ise müzakere çağrılarında gecikmedi.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, İran’ı müzakere masasına dönmeye çağırdı ve bölgedeki istikrarın öncelik olmaya devam ettiğini söyledi. Starmer, “İran’ın nükleer programı uluslararası güvenlik için ciddi bir tehdittir. İran’ın nükleer silah geliştirmesine asla izin verilemez ve ABD bu tehdidi hafifletmek için harekete geçti,” dedi.
Avustralya hükümetinin bir sözcüsü de gerginliğin azaltılması çağrısında bulundu.
“İran’ın nükleer ve balistik füze programının uluslararası barış ve güvenliğe tehdit oluşturduğu konusunda nettik. ABD Başkanı’nın şimdi barış zamanı olduğuna dair açıklamasını not ediyoruz. Bölgedeki güvenlik durumu oldukça değişken. Gerginliğin azaltılması, diyalog ve diplomasi çağrısı yapmaya devam ediyoruz.”
Çin: ‘Irak’taki hata tekrarlanmasın’
Çin’in devlet medyasında yapılan yorumlarda ise ABD’nin “İran’da Irak hatasını tekrarlayıp tekrarlamadığı” sorgulandı. Devlet televizyonu CGTN’nin yayınında, ABD saldırılarının tehlikeli bir dönüm noktası olduğu vurgulandı.
“Tarih, Ortadoğu’ya yönelik askeri müdahalelerin sıklıkla uzun süreli çatışmalar ve bölgesel istikrarsızlık gibi istenmeyen sonuçlar doğurduğunu defalarca göstermiştir.”
Yayında Orta Doğu’da istikrar için en iyi umudun, askeri çatışmadan ziyade diyaloğa öncelik veren ölçülü ve diplomatik bir yaklaşım olduğu belirtildi.
Suudi Arabistan: Endişeliyiz
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı’nın X’teki açıklamasında ise saldırılardan “büyük endişe” duyulduğu dile getirildi.
“Suudi Arabistan Krallığı, ABD’nin İran’ın nükleer tesislerini hedef almasıyla kardeş ülke İran İslam Cumhuriyeti’ndeki gelişmeleri büyük bir kaygıyla takip ediyor.”
Krallık, “Sınırlama, gerilimi azaltma ve tırmanıştan kaçınma yönünde her türlü çabanın gösterilmesi gerektiğini” ifade ederek, uluslararası toplumu, krize son vermek için siyasi bir çözüme ulaşmak amacıyla bu “son derece hassas koşullarda” çabaları artırmaya çağırdı.
Arabulucu Umman’dan kınama
Washington ve Tahran arasındaki nükleer müzakerelere ev sahipliği yapan Umman da saldırıyı kınadı. Umman Haber Ajansı’nın paylaştığı açıklamada, “ABD’nin İran’a yönelik saldırısının kınandığı ve gelişmelerden endişe duyulduğu” belirtildi.
Hem Tahran hem de Washington ile ilişkilerini korumaya çalışan Irak’tan da ABD’ye tepki geldi. Irak hükümeti Amerikan bombardımanının “Ortadoğu’da barış ve güvenliğe yönelik ciddi bir tehdit oluşturduğunu” belirtti.
AB: Geri adım atın
Avrupa Birliği (AB) ise tarafları diplomasiye dönmeye çağırdı. AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, “Tüm taraflara geri adım atmaları, müzakere masasına dönmeleri ve şiddeti tırmandırmaktan kaçınmaları tavsiyesinde bulunuyorum” dedi.
Kallas X hesabından yaptığı paylaşımda “İran’ın nükleer silah sahibi olmasına izin verilemez” dedi.
Demokratlar Trump’a tepkili
ABD içinde Cumhuriyetçi Başkan Donald Trump’a rakip Demokratlar saldırıyı eleştirdi. Senato Azınlık Lideri Chuck Schumer, “Hiçbir başkan, bu ülkeyi savaş gibi ağır sonuçlar doğuracak bir sürece tek başına sürükleyememeli” dedi.
Temsilciler Meclisi Azınlık Lideri Hakeem Jeffries ise Trump yönetimini derhal Kongre’yi bilgilendirmeye çağırdı. Jeffries, “Başkan Trump (İran konusunda) gerçek niyetlerine dair ülkeyi yanılttı ve askeri güç kullanımı için Kongre’den yetki alma girişiminde bulunmadı” diye konuştu.
Demokratların önde gelen isimlerinden, eski Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi de Trump’ı “hukuksuz hareket etmekle” suçladı.
Pelosi X hesabından, “Başkan, Kongre onayı olmadan tek taraflı olarak ordumuzu harekete geçirerek Anayasa’yı hiçe saydı” diye yazdı.
