Astronomi uzmanları, 10 civarında bu garip, nadir görülen patlamalardan tespit etti. Bunlar, özel bir tür kara deliğin işaretleri olabilir mi?
Bilim insanları daha önce hiç böyle bir şey görmemişti. Uzayın derinliklerinde çok büyük bir şey infilak etti. Dünya’daki teleskoplar şaşırtıcı derecede parlak ve sıra dışı patlamayı 2018’de gördü ve 200 milyon ışık yılı uzaklıkta yaşananlar izlendi.
Patlama hızla ve müthiş bir şekilde aydınlandı. Sıradan bir yıldız patlamasından, bir süpernovadan çok daha fazla parlaktı ve sonra kayboldu.
AT2018cow adı verilen garip görünen patlamanın büyüklüğü güneş sistemimizle aynı boyuttaydı. Kısa süre sonra patlama daha akılda kalır “The Cow – İnek” adıyla anılmaya başlandı.
Bu göz kamaştırıcı olayın ardından astronomlar Evren genelinde diğer bazı benzer patlamalar tespit etti. Luminous fast blue optical transients (Parlak, hızlı optik geçici olaylar) ya da LFBots diye tanımlanıyorlar ve hepsi aynı özellikleri paylaşıyor.
New York’taki Cornell Üniversitesi’nden astronomi uzmanı Anna Ho “Çok parlaklar” diyor. Mavi renkleri, patlamanın 40 bin derece civarındaki çok büyük sıcaklığından kaynaklanıyor. Kısa süreli olduğundan geçici diye anılıyor
Bilim insanları başta LFBot’ların bir kusurlu süpernovae olduğunu düşündü. Bunlar, dışa patlamaya çalışan ama içe patlayan ve böylece çekirdeğinde bir kara delik oluşan yıldızlar. Daha sonra yıldız, içten dışa doğru tükeniyor.
Ancak bir başka teori de destek görmeye başladı. Buna göre ışıma henüz keşfedilmemiş, orta kütle kara delikleri diye bilinen, bir tür orta büyüklükteki kara deliğin, yanına çok fazla yaklaşan yıldızları yutmasıyla tetikleniyor. Geçen yıl Kasım’da yayımlanan bir çalışmada, bu fikre işaret eden yeni kanıtlar bulundu.
Liverpool John Moores Üniversitesi’nden astronom Daniel Perley “Genel hissiyat o yöne doğru gidiyor” diyor.
Bu teori doğruysa, evrendeki en küçük ve en büyük kara delikler arasındaki kayıp halka olan bu tür kara deliklerin varlığı kanıtlanabilir. Ayrıca, en büyük gizemlerden biri olan karanlık madde konusunda yaşamsal önemde bir ipucu olabilir.
2018’de tespit edilen patlama normal bir yıldız patlamasından 100 kat daha parlaktı. Dünya’dan 200 milyon ışık yılı ötedeki bir galakside meydana gelen patlama yakalandı.
O zamandan bu yana uzmanlar 10 dolayında benzer patlama tespit etti.
Uzmanlar, giderek artan bir şekilde bu tür olayları aramak için gök yüzünün geniş kesimlerine bakarak teleskopları kullanıyor.
Kasım ayında yeni bir LFBot bulundu. Wasp adı verilmesi düşünülen patlamaya dair ilk gözlemler, başarısız bir yıldız patlaması olmadığını düşündürüyor.
Bir başka fikirse LFBotların aslında Wolf-Rayet adı verilen dev yıldızların güneşin kütlesinden 10 ila 100 kat daha büyük olan çok daha küçük kara delikler tarafından parçalanması.
Şu anda en çok ilgi çekeniyse orta büyüklükteki kara delikler teorisi. Uzmanlar, Evren’de orta büyüklükte kara delikler olduğuna neredeyse emin ama henüz kesin bir kanıt bulunamadı.
Perley, bu teoriyi en heyecan verici olanı diye gördüğünü vurguluyor. Fakat belirli LFBot’ların ne olduğunu kesin bir şekilde bulabilmek için çok daha fazla örneğe ihtiyacımız var.
Perley “Maalesef çok nadirler. 100 civarındaki patlamayla ilgili veri iyi bir sonraki adım olurdu.” Diye konuşuyor.
Daha fazla veri gelene dek bu garip patlamaların etrafındaki gizem sürecek. Net olansa, LBot’ların herkesin beklediğinden daha şaşırtıcı olmasıydı.
Perley “Keyifli, tek seferlik bir şey olacağını düşündüm. Fakat tamamen farklı bir olay olarak ortaya çıktı. Giderek daha ilginç hale geldiler” diyor.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
