Belçika merkezli İnsan hakları kuruluşu olan Solidarity With OTHERS geçen haftanın Türkiye Hak Gözlemleri raporunu yayınladı.
Türkiye’de yaşanan hak ihlallerinin gözden kaçmaması, kayıt altına alınması ve kamuoyunun bilgilendirilmesi için çalışan Solidarity With OTHERS sosyal medya hesabından duyurduğu rapor şöyle;
KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 78 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
4 Nisan: İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 19-27 Mart tarihleri arasında 27 ilde 73 kişinin gözaltına alındığını ve bunlardan 48’inin ByLock kullanımı, ankesörlü telefon irtibatı ve sosyal medya faaliyetleri gibi suçlamalarla Gülen hareketi ile bağlantılı oldukları iddiasıyla tutuklandığını açıkladı.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
3 Nisan: Meta, İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının ardından protestolarla ilgili hesapları askıya almayı reddettiği için Türkiye tarafından “önemli miktarda” para cezasına çarptırılırken, X platformu Türk hükümetinden gelen benzer kararlara uyarak birçok hesabı askıya aldı.
4 Nisan: Türk yetkililer, İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasını protesto eden bir boykota destek vermelerinin ardından bazı ünlüleri devlet destekli yürütülen TV projelerinden çıkardı ve sosyal medya hesaplarını engelledi; bir oyuncu gözaltına alındı ve sanatçılar ve sendikalardan geniş çaplı tepkiler geldi.
4 Nisan: İddia edilen yeni bir kanun taslağı, telekomünikasyon kurumu BTK’ya Facebook, X, WhatsApp ve YouTube gibi platformlara erişimi ulusal güvenlik gerekçesiyle engelleme yetkisi veriyor ve büyük platformların lisanslı yerel kuruluşlar kurmasını aksi halde erişim yasaklarıyla karşılaşmalarını ögörüyor.
SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ
3 Nisan: 2013’teki Gezi Parkı performansıyla tanınan Alman piyanist Davide Martello, İstanbul Belediye Başkanı İmamoğlu’nun tutuklanmasına ilişkin protestolarda çalmaya çalışırken Türk polisi tarafından gözaltına alındı ve deport edildi.
KÜRT AZINLIK
7 Nisan: Kürtçe Dil Hakları İzleme ve Raporlama Platformu (Kurdish Monitoring) tarafından hazırlanan yeni bir rapor, 2025 yılının ilk üç ayında Kürtçenin kamusal yaşamda kullanımına yönelik 24 engelleme vakasını belgeleyerek kamusal alanlar, medya, sanat ve cezaevlerindeki sistematik kısıtlamaların altını çizdi.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
2 Nisan: Uluslararası Af Örgütü, on yılı aşkın bir süredir Türkiye’de yasal olarak yaşayan ve şu anda ciddi sağlık sorunlarına ve hakkında çıkarılan Kırmızı Bülten için hiçbir kanıt sunulmamasına rağmen Suudi Arabistan’a iade edilmekle karşı karşıya olan Suriyeli mülteci Muhammed Alkayali için acil bir küresel kampanya başlattı ve iade edilmesi halinde keyfi gözaltı, işkence ve adil olmayan yargılama endişelerini dile getirdi.
3 Nisan: Türkiye’nin batı kıyısında Ayvacık yakınlarında bir teknenin batması sonucu dokuz göçmen hayatını kaybetti, 25 göçmen kurtarıldı; valilik ve sahil güvenliğe göre arama çalışmaları devam ederken bir kişi hâlâ kayıp.
CEZAEVİ KOŞULLARI
2 Nisan: İnsan hakları savunucuları, Türkiye’nin siyasi ve terörle bağlantılı mahkumlar için kullanılan Y tipi yüksek güvenlikli cezaevlerini, aşırı tecrit, sürekli gözetim, güneş ışığı eksikliği ve aşırı kalabalık gibi insanlık dışı koşullar uyguladıkları gerekçesiyle kınadı ve bazı mahkumların protesto amacıyla 200 güne yaklaşan açlık grevi yaptığını belirtti.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
31 Mart: “Kent mutabakatı” soruşturması kapsamında tutuklanan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat, cezaevinde rahatsızlanarak hastaneye kaldırıldı; daha önce anjiyo olup altı stent takılmasına, tiroid kanseri, uyku apnesi, hipertansiyon ve diyabet hastası olmasına rağmen taburcu edilerek cezaevine geri gönderildi.
2 Nisan: Demokrat Parti Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, Gülen yapılanmasıyla bağlantılı olduğu iddiasıyla tutuklanan ve Isparta Cezaevi’nde geciken tedavi ve ihmal nedeniyle son evre pankreas kanserine yakalanan ve aşırı acı çeken eski öğretmen Ramazan Aktaş’ın acilen serbest bırakılması için Türk makamlarına çağrıda bulundu.
2 Nisan: Türkiye’nin güneydoğusundaki Şanlıurfa ilinde polisin, gözaltına alınan müvekkiliyle görüşmek isteyen avukat Yılmaz Birden’e saldırdığı, başına silah kabzasıyla vurduğu ve kanayan yarasının Bölge Hastanesi’nde tedavi edilmesine neden olduğu iddia edildi.
KADIN HAKLARI
4 Nisan: Bianet’in Mart raporuna göre Türkiye’de erkekler en az 24 kadın ve 10 çocuğu öldürdü, 56 kadını seks işçiliğine zorladı, 20 kadını taciz etti, 15 çocuğu istismar etti, 59 kadına şiddet uyguladı, 42 kadın ve 9 çocuk şüpheli bir şekilde hayatını kaybetti.
