Türkiye, Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün (Transparency International) 2024 Yolsuzluk Algı Endeksi’nde (CPI) önceki yıl olduğu gibi 34 puanla olumsuz konumunu sürdürdü. Türkiye bu skorla 43 olan küresel ortalamanın da altında kaldı.
Yolsuzluk Algı Endeksi 180 ülkeyi kamu sektörü yolsuzluğuna göre sıralıyor. Endekste yolsuzluk, 0 ile 100 arasında derecelendiriyor. Buna göre 0 yolsuzluğun çok yoğun olduğu, 100 ise tamamıyla yolsuzluktan arınmış, temiz bir kamu sektörüne işaret ediyor.
Endekse göre Danimarka (90), Finlandiya (88), Singapur (84), Yeni Zelanda (83), Lüksemburg (81), Norveç (81), İsviçre (81) ve İsveç (80) bu alanda en temiz ülkeler olarak sıralanıyor.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
2004’ten bu yana en düşük puan
Geçen yıl açıklanan 2023 endeksinde Türkiye 34 puanla 180 ülke arasında 115’inci sırada yer almıştı. Bu sene ise aynı puanla 107. sıradan kendine yer buldu. Ancak sıralamadaki iyileşme Türkiye’nin yolsuzlukla mücadele konusunda ilerleme kaydettiği anlamına gelmiyor. Bu durum, listede daha önce Türkiye’nin önünde olan Belarus, Bosna Hersek, Mısır, Tayland, Panama, Nepal, Cezayir, Sierra Leone gibi ülkelerin puan düşüşünden kaynaklanıyor.
Türkiye’nin 34 puanla yer aldığı listede aynı sırayı paylaştığı ülkeler Cezayir, Brezilya, Malavi, Nepal, Nijer ve Tayland diye sıralandı.
Öte yandan Türkiye’nin elde ettiği bu skor, 2004’ten (32) bu yana en düşük puan olmayı sürdürüyor.
Endeksin tarihine bakıldığında Türkiye’nin skoru 2013 yılında 50 puan ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştı. Ancak bu tarihten sonra bu alanda gerileme başladı.
Türkiye’nin skoru 2014’te 45, 2015’te 42 puana geriledi. Buna göre Türkiye son 10 yılda 8 puan birden kaybetti.
2020 endeksinde 40 puan, 2021 endeksinde 38 puan alan Türkiye, 2022 endeksinde 36 puan, 2023 endeksinde 34 puanla yer aldı.
“Türkiye daha etkili reform yapmalı”
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, sıralamadaki değişikliklerin, küresel bağlamdaki dalgalanmalardan etkilenirken puanların kamuda yolsuzluk algısındaki gerçek durumu yansıttığına işaret ediyor. Bu sebeple Türkiye’nin yolsuzlukla mücadelede daha etkili reformlar yaparak puanını yükseltmesinin büyük önem taşıdığını vurguluyor.
Son dönemde ekonomik reformlar ve OECD Mali Eylem Görev Gücü ( FATF) gri listesinden çıkılması gibi gelişmelerin, Türkiye’nin daha fazla puan kaybetmesini önlediğine işaret eden kuruluş, “Ancak kamu kurumlarında etkili bir Yolsuzlukla Mücadele Kurumu’nun bulunmaması, denetim mekanizmalarının zayıflaması ve reform eksiklikleri nedeniyle puan artışı sağlanamadı” uyarısı yaptı.
Türkiye’nin, 2013 yılında aldığı 50 puandan bu yana 16 puan kaybettiğini hatırlatan örgüt, bu puanın Avrupa Birliği üyelik sürecinde olan ülkeler arasında en düşük puanlardan biri olduğunu belirtti.
Türkiye’nin de yer aldığı Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinde ortalama skor 35’te sabit kalırken yolsuzluk algısında genel olarak düşük seviyeler devam etti.
“Yolsuzlukla mücadele isteği düşük”
Örgüte göre bölgenin genel puan ortalaması Türkiye’nin puanından yalnızca 1 puan yüksek olmasına rağmen, bu seviye hâlâ düşük bir yolsuzlukla mücadele isteğine işaret ediyor.
Özellikle anti-demokratik uygulamaların, ifade özgürlüğünün ve sivil toplumun baskı altına alındığı ülkelerde yolsuzlukla mücadelede ilerleme sağlanamıyor. Azerbaycan’ın 2021’den bu yana 8 puan kaybederek 22 puana gerilemesi, otoriter yönetim, seçim şeffaflığının eksikliği, sivil toplum üzerindeki baskılar ve ifade özgürlüğü gibi faktörlerle açıklanıyor. Benzer sorunlar, bölgedeki birçok ülke için geçerliliğini koruyor.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yayımladığı 2024 Yolsuzluk Algı Endeksi, dünya genelinde yolsuzluk seviyelerinin yüksek seyrettiğini ve bu alandaki mücadelede ilerleme kaydedilemediğini ortaya koydu.
Rapora göre, ülkelerin üçte ikisinden fazlası 100 üzerinden 50’nin altında puan aldı. Bu ülkelerde yaklaşık 6,8 milyar insan yaşıyor ve bu rakam dünya nüfusunun yüzde 85’ini temsil ediyor. Yolsuzlukla mücadelede acil adımlar atılması gerektiğine işaret eden Örgüt, yolsuzluğun aynı zamanda iklim krizine karşı alınan önlemleri de sekteye uğrattığı konusunda uyarıyor.
“Hak ihlallerinin temel nedeni”
Yolsuzluk Algı Endeksi’ne ilişkin hazırlanan raporda, güçlü ve bağımsız kurumlara sahip demokratik ülkeler ile baskıcı otoriter rejimler arasındaki fark da ortaya koyuldu. Buna göre tam demokratik ülkeler ortalama 73 puan alırken, kusurlu demokrasiler 47 ve otoriter rejimler sadece 33 puan aldı.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü Başkanı François Valérian Chair, raporla ilgili yaptığı değerlendirmede, yolsuzluğun, kalkınmayı baltalamaktan çok daha fazlasını yapan küresel bir tehdit olduğunu vurguladı.
Yolsuzluğun, demokrasinin gerilemesinin, istikrarsızlığın ve insan hakları ihlallerinin temel nedeni olduğuna işaret eden Chair, “Uluslararası toplum ve her ülke yolsuzlukla mücadeleyi en üst düzeyde ve uzun vadeli bir öncelik haline getirmeli. Bu, otoriterliğe karşı koymak ve barışçıl, özgür ve sürdürülebilir bir dünyayı güvence altına almak için hayati önem taşıyor” dedi ve ekledi: “Bu yılki Yolsuzluk Algı Endeksi’nde ortaya çıkan tehlikeli eğilimler, küresel yolsuzlukla mücadele için somut adımlar atılması gerektiğinin altını çiziyor.”
İklim krizi ile mücadeleye engel
Raporda ayrıca küresel ısınmanın rekor seviyelere ulaştığı, demokratik kurumların zayıfladığı ve uluslararası iklim politikalarının gerilediği bir dönemde, yolsuzluğun iklim krizine karşı mücadeleyi de zorlaştırdığına dikkat çekildi.
Örgüte göre yolsuzluğa karşı yeterli şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmalarının olmaması, iklim fonlarının kötüye kullanılması veya zimmete geçirilmesi riskini artırıyor. Bu durum iddialı iklim politikalarının hayata geçirilmesinin önünde de engel.
Veriler, iklim değişikliğiyle mücadelede ön saflarda yer alan birçok ülkenin – özellikle iklim açısından kırılgan olanlar ve BM İklim Değişikliği Konferansı (COP) gibi önemli toplantılara ev sahipliği yapanlar – düşük veya düşen CPI puanlarına sahip olduğunu gösteriyor
İklim krizinden en ağır şekilde etkilenen ülkeler, aynı zamanda en düşük CPI puanlarına sahip ülkeler arasında yer alıyor. Güney Sudan (8), Somali (9) ve Venezuela (10) bu listede başı çekiyor.
Yine COP29’a ev sahipliği yapacak olan Azerbaycan Yolsuzluk Algı Endeksi’nde yalnızca 22 puan alırken, COP30’un ev sahibi Brezilya, bu yılki CPI’da 34 puanla tarihinin en düşük seviyesinde bulunuyor.
Haberin kaynağına buradan ulaşabilirsiniz
