Dünyadaki popüler kültürü, Los Angeles’taki Hollywood Tepeleri kadar iyi yansıtan ve en çok fotoğrafı çekilmiş başka bir mekan herhalde yoktur. Bu tepeler, bugünlerde Hollywood’un görkemi değil, bölgeyi kasıp kavuran yangınlar nedeniyle gündemde.
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Los Angeles ve çevresinde etkili olan yangınlar, Pazartesi günü itibarıyla hâlâ kontrol altına alınabilmiş değil. Yedi gündür sürmekte olan yangınlar nedeniyle en az 24 kişi hayatını kaybetti. Binlerce hanenin yok olmasına yol açan yangın nedeniyle yaklaşık 100 bin kişi tahliye edilmek zorunda kalındı.
ABD’de hava koşullarına dair uyarılarda bulunmaktan sorumlu Ulusal Hava Durumu Servisi, bölgede etkili olan şiddetli Santa Ana rüzgarlarının yangınları körüklediğini ve gelecek günlerde daha da kötüleştirebileceğini belirtiyor. Dünyaca ünlü “Hollywood” yazısının bulunduğu tepe de tehlike altında olmayı sürdürüyor.
Kaliforniya Valisi Gavin Newsom, yangınların ABD tarihinde görülmüş en büyük doğal afet olarak kayıtlara geçme olasılığının olduğunu söyledi.
Ancak yangının hâlâ kontrol altına alınamamış olması sebebiyle Newsom’a yönelik eleştirilerin dozu artıyor. ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump, Demokrat Partili Newsom’ı sert bir dille eleştirdi. Kendi sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda insanların Newsom’ın umrunda olmadığını öne süren Trump’a, Newsom da doğal afeti politikleştirme suçlaması yöneltti.
“En maliyetli orman yangını” olabilir
Öte yandan bu orman yangınlarının ABD tarihindeki en maliyetli doğal afetlerden biri olabileceği belirtiliyor.
ABD merkezli yatırım bankası JPMorgan analistlerinin değerlendirmelerine göre, yangın nedeniyle hâlihazırda onlarca milyar dolar değerinde mülk kül olmuş durumda. Şirketin müşterilerine gönderdiği bir notta, “Yangınlardan kaynaklanan ekonomik kayıplar, 9 Ocak’tan 10 Ocak’a kadar geçen bir günde iki katından fazla yükselerek 50 milyar dolara çıktı. Afetten kaynaklanan sigortalı kayıpların, 20 milyar doları geçebileceğini tahmin ediyoruz. Eğer yangınlar kontrol altına alınmazsa, bu sayı daha da yükselecek” ifadeleri yer aldı.
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s de bu tahmine paralel olarak sigortalı kayıpların, “yangından etkilenen bölgelerdeki hâne ve işletmelerin yüksek değerinden hareketle milyarlarca doları aşabileceğini” öngördüklerini açıkladı.
Eğer önde gelen bu kuruluşların tahminleri doğru çıkarsa, söz konusu yangınlar son yıllarda Kaliforniya’nın diğer bölgeleri ve Hawaii eyaletinde yaşanan felaketleri de geride bırakarak ABD’de yaşanan gelmiş geçmiş en maliyetli yangın felaketi olarak tarihe geçecek.
Kasım 2018’de Kaliforniya’nın kuzeyindeki Butte County’yi vuran Camp yangını, şu ana kadar sigortalı kayıplar bazında kaydedilmiş en maliyetli yangın olarak tarihe geçmişti. Sigorta şirketi Aon, yangının maliyetinin yaklaşık 13 milyar dolar olduğunu duyurmuştu.
Ancak bu tür afetlerde tahminlerle sonuç arasında fark yaşanabildiğini de unutmamak gerekiyor. Bir felaket sürerken felaketin akıbeti hakkında güvenilir tahminde bulunmak oldukça zor.
Gerçek hasar daha da fazla
Yangının yol açtığı gerçek ekonomik hasarın, sigortalanmış mülklerin aldığı hasara tekabül eden parasal değeri baz alan sigortalı kayıp hesaplarından fazla olduğunu da unutmamak gerekiyor.
Hava olaylarının maliyetleri konusunda ölçümler yapan ABD merkezli hava durumu şirketi AccuWeather, Los Angeles yangınlarının yol açtığı gerçek ekonomik hasarın, 135 ila 150 milyar doları bulabileceği uyarısında bulundu. AccuWeather şef meteoroloğu Jonathan Porter, konuya ilişkin yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Bu hızla hareket eden, rüzgar nedeniyle şiddetlenen cehennem yangınları, modern ABD tarihindeki en maliyetli orman yangın felaketlerinden birine yol açtı. Kasırga gücündeki rüzgarlar, alevleri milyonlarca dolar değerindeki hânelerin yer aldığı muhitlere yöneltti. Yangınların yol açtığı felaket can acıtıcı ve ekonomik bilançosu da son derece yüksek.”
Resmi yetkililer, şu ana kadar 9 ila 10 bin binanın hâlihazırda yangın nedeniyle yerle bir olduğunu söylüyor. Felaket nedeniyle altyapı da ciddi zarar görmüş durumda.
Hasarın en büyük sorumlusu: Kasırgalar
ABD’de geçmiş en maliyetli doğal afetlere bakıldığında, hepsinin kasırga ile bağlantılı olaylar olduğu göze çarpıyor. Şu ana kadar ABD’ye en pahalıya patlayan afet, 2005 yılında New Orleans kenti ve çevresinde olağanüstü mal ve can kaybına yol açan Katrina Kasırgası olmuştu.
Sigortalı kayıpları baz alan Aon verilerine göre, Katrina Kasırgası’nın yol açtığı zarar, 100 milyar doların üzerinde. Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi’ne göre ise felaketin yol açtığı gerçek zarar, 200 milyar dolar seviyesinde idi. Bu veriler çerçevesinde Katrina, şu an yaşanmakta olan felakete kadar 2017 tarihli Harvey, 2022 tarihli Ian, 2017 tarihli Maria ve 2012 tarihli Sandy kasırgalarının önünde ilk sıradaydı.
Ayrıca ABD tarihinde kayıt altına alınmış en maliyetli dört orman yangınının son yedi yılda gerçekleştiğine de dikkat çekmek gerekiyor. Uzmanlar her fırsatta iklim değişikliğinin doğal afetleri tetiklediğine dikkat çekiyor.
Sigorta şirketleri baskı altında
Orman yangınları, Kaliforniya eyaletinin hâlihazırda sıkıntılar yaşayan ev sigortası sektörünü de büyük bir baskı altına aldı.
Pahalı ve özel mülklere ev sigortası sağlayan şirketlerin başında gelen Chubb ve Travelers gibi şirketlerin de aralarında bulunduğu çok sayıda şirket, hâlihazırda on milyarlarca dolar zarar ettiklerini açıkladı. Allstate ve State Farm şirketleri ise, söz konusu eyalette ev sigortası satışını durdurdu.
Bu şartlar altında özel sigortasız kalan birçok ev sahibi, eyaletin “Fair Plan” adını taşıyan kamu sigorta sistemine bel bağlamak zorunda kaldı. Fair Plan’in üzerine, yalnızca Los Angeles’ın Pacific Palisades ilçesinde, 6 milyar dolarlık yük bindiği belirtiliyor. Yasalar kapsamında, Fair Plan sisteminde büyük mâli kayıplar yaşandığı takdirde, özel sigorta şirketlerinin yeniden devreye girmeye zorlanabileceği belirtiliyor.
KAYNAK: DEUTSCHE WELLE TÜRKÇE
