Almanya Merkez Bankası, içinde bulunduğumuz 2024 yılının ilk altı aylık döneminde toplam 2,4 milyon euro sahte değeri olan 38 bin 578 banknotun ele geçirildiğini, bunun da 2017 yılının ilk altı ayında piyasadan çekilen 39 bin 685 adet banknottan sonra, altı aylık zaman zarfında el konan en çok banknot olduğunu duyurdu. 2023’ün Ocak-Haziran dönemi ile kıyaslandığında ise bu yıl yüzde 29 oranında daha fazla sahte para ele geçirilmiş oldu. Banknot adedi olarak yüzde 29’luk artışa rağmen, ele geçirilen banknotların daha küçük kağıt paralar olduğu için oluşan maddi zararın geçen yıla göre yüzde 5 arttığı ifade ediliyor.
Ele geçen sahte banknotlar içinde birinci sırayı yüzde 37 ile 50 eurolar alıyor. Bunu yüzde 30 ile 20 euroluk banknotlar ve yüzde 15 ile 100 eurolar izliyor. El konan sahte 10 euroluk banknotlarda da geçen yılın ilk yarısına göre artış olduğu ancak bunların toplam sahte paraların yüzde 7’sini oluşturduğu aktarıldı.
Büyük sahte banknotlar azalıyor
Almanya Merkez Bankası Yönetim Kurulu Üyesi Burkhard Balz, ele geçirilen 200 ve 500 euroluk banknotların sayısının ise azaldığını ve yüzde 10’a düştüğünü bildirdi. Gerçek 500 euroluk banknotlar 2019 yılından bu yana basılmıyor ancak piyasada olanlar hala yasal olarak ödeme aracı sayılıyor. Genel anlamda değerlendirildiğinde, piyasadaki sahte para miktarının az olduğunu dile getiren Burkhard Balz, “Oransal olarak baktığımızda her 10 bin kişiye 9 adet banknot düşüyor” dedi.
Kalpazanların ve elinde bilinçli bir şekilde sahte para olanların uyguladığı en yaygın hilelerden biri, sahte banknotları gerçeği ile değiştirmek. Böyle bir tecrübe yaşayan biri, ikinci el otomobil almak istediğini ve üzerinde anlaşılan nakit para ile satıcının yanına gittiğini, satıcının parayı eline aldığını ancak daha sonra satıştan vazgeçtiğini söyleyerek parayı kendine iade ettiğini belirtiyor. Eve döndüğünde parayı kontrol eden kişi banknotların değiştirildiğini ve sahte olduğunu farkediyor.
Bir başka örnekte ise, haberleşme uygulaması Telegram’daki gruplardan birinde bir şahıs elindeki parayı nasıl ikiye katlayabileceğini soruyor. Kısa süre sonra bu konuda yardımcı olabileceğini öne süren biri, 8 bin 200 euroya karşı 16 bin 400 euro vermeyi taahhüt ediyor. Bu parayı alan kişi de kısa süre sonra elindeki 16 bin 400 euronun sahte banknotlardan oluştuğunu farkediyor.
Elinde sahte para olanlar zararıyla baş başa kalıyor
Bir şekilde eline sahte para geçen mağdurlar için Almanya’da, yasal çerçevede yapılacak bir şey yok. Sahte paralar gerçekleri ile değiştirilmiyor. Alman Merkez Bankası da, eline sahte para geçenleri, bunları kullanarak başkalarına verme zarardan kurtulmaya çalışmama konusunda uyarıyor. Böyle bir girişimin suç olduğunu kaydeden Banka, yapılacak tek şeyin sahte banknotları polise teslim etmek olduğunu bildiriyor.
Sahte paraları farketmenin genelde kolay olduğunu kaydeden Merkez Bankası, bu banknotların üzerinde genelde güvenlik işaretleri olmadığını ve bir yerinde “MovieMoney” ya da “PropCopy” gibi ibareler bulunduğunu ifade ediyor. Merkez Bankası ile Polis’in tavsiyesi, ele alınan banknotların “hisset-gör-eğ” prensibi doğrultusunda gözden geçirilmesi.
Piyasada olan ve tespit edilen madeni paraların sayısın ise banknotlara göre iki kat daha fazla. Geçen yılın ilk altı aylık dönemine oranla, bu senenin Ocak-Haziran döneminde yüzde 19’luk artışla yaklaşık 80 bin sahte madeni para ele geçirldiğini bildiren Alman Merkez Bankası, bunlar içinde en sık görülenin ise sahte 2 euro olduğunu belirtti.
Yeni nesil euro banknotlar yolda
Avrupa Merkez Bankası (AMB) ise tanıtımı 2022 yılında yapılan yeni nesil euro banknotları piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Tasarımına euro para birimini kullanan ülkelerde yaşayanların da katılabildiği banknotlarla ilgili anketlerde halk ağırlıklı olarak, banknotlar üzerinde Avrupa kültürüne dair ögelerle, nehirler ve kuş motiflerinin olması yönünde görüş belirtmişti.
Yeni euro banknotlarının piyasaya sürülmesi ise biraz daha zaman alacak. 2024 yılı sonuna dek bir danışman grubunun, Avrupalılar tarafından belirlenen motif gruplarına uygun görselleri hazırlaması, ardından da bu tasarımların yine halk tarafından oylanması hedefleniyor.
Banknotların nihai tasarımına ve ne zaman üretileceğine ise AMB büyük olasılıkla 2026’da karar verecek. Daha önceki deneyimler gözönüne alındığında, banknotların bu aşamadan sonra hazırlanıp piyasaya sürülmesinin de 2 ila 3 sene daha zaman alması ve yeni euroların 2028-2029 yıllarında kullanıma girmesi bekleniyor.
