AKP tarafından TBMM’ye sunulan kanun teklifi ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin yaptırım listesine aldığı kişi ve kurumların malvarlığını dondurma yetkisi veriliyor.
Teklif, iktidarın farklı düşünen toplum kesimlerine ait vakıf ve derneklere keyfi tutum alabileceği endişesi doğurdu.
AKP’den 45 milletvekilinin imzasını taşıyan ‘Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun’ teklifi 16 Aralık Çarşamba günü TBMM’ye sunuldu.
Teklifte dernekler yasasında yapılan değişikliklerle İçişleri Bakanı’nın yetkileri arttırılırken, Cumhurbaşkanı’na da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının yasaklanmasına yönelik yaptırım kararlarının uygulanmasına yönelik de önemli bir yetki veriliyor.
DONDURMA, YASAKLAMA, KALDIRMA: TÜM YETKİLER CUMHURBAŞKANI’NDA
Teklife göre BMGK kararlarının kapsamına bağlı olarak bu kararlarda yer alan kişi veya kuruluşlara veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen, bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşlara ya da bunların yararına her türlü fon toplanması veya sağlanması yasak olacak.
BMGK’nin kararlarına konu kişi veya kuruluşların veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen ya da bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşların Türkiye’de bulunan mal varlığının, deniz ulaşım araçlarının dondurulması veya yasaklama kararları ile bu kararların kaldırılması kararları Cumhurbaşkanı’na ait olacak.
Teklife göre, BMGK adına hareket eden kişi ve kuruluşlarla dolaylı olarak ilişkisi bulunan ya da onun adına hareket eden hesapları da dondurabilmesi yetkisi Cumhurbaşkanında olacak. Kararlar, Cumhurbaşkanının imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanacak.
CUMHURBAŞKANI FAALİYETLERİ SONLANDIRABİLECEK
Buna göre BMGK kararlarında yer alan kişi veya kuruluşlar adına ya da yararına fon toplanması veya sağlanması, Türkiye’de iş ortaklığına veya başkaca iş ilişkilerine girmeleri, bu kararlarda yasaklanan nükleer, balistik füze programları veya diğer faaliyetlerle ilgili olarak fon toplanması veya sağlanması engellenecek. Bu kişi ve kurumların Türkiye’de temsilcilik açması, her türlü faaliyette bulunması yasaklanacak ve mevcut olanlar sonlandırılacak.
TEKLİFTEKİ MADDEDE NE DİYOR?
Sunulan kanun teklifinde Cumhurbaşkanı’na verilen yetkilerle ilgili madde şöyle: “Değerlendirme Komisyonunun önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından kişi, kuruluş ve organizasyonların Birleşmiş Milletler Güvenlik konseyinin kararları ile bu kararlara dayanılarak çıkarılan müteakip kararlar uyarınca malvarlığının dondurulmasına ilişkin oluşturulan listede eklenmesi ve bu makul sebeplerin ortadan kalkması halinde listelerden çıkarılması Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne teklif edilebilir, Cumhurbaşkanının teklifi Dışişleri Bakanlığı tarafından Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne bildirilir.”
HAK İNİSİYATİFİ: YARGI DENETİMİ DEVRE DIŞI BIRAKILIYOR
Kanun teklifiyle ilgili açıklama yapan Hak İnisiyatifi, çekincelerini sıraladı. Açıklamada, “Tasarıda, ‘terörizmin finansmanı ile mücadele’ gerekçesine dayanılarak Cumhurbaşkanına mal varlıklarını dondurma yetkisi verilmesi öngörülmektedir. Yine izinsiz yardım toplayanlara verilecek para cezası halen 700,00 TL iken bu tasarı ile cezanın 200.000,00 TL’ye kadar yükseltilmesi, yurtdışına yardımda bulunacak derneklerin sınırlandırılması, bağışların bildirime tabi olması, derneklerin rutin olarak her yıl denetlenmesi gibi değişiklikler de bu tasarıda yer almaktadır. Ayrıca bu tasarı ile İçişleri Bakanına geniş yetkiler tanınarak, ‘dernek faaliyetlerini askıya alma’ ve ‘kurulları görevden alma’ yetkileri verilmektedir” denildi.
“YÜRÜTMEYE HAKKIN ÖZÜNE DOKUNACAK İŞLEMLER YAPMAK YETKİSİ”
Mülkiyet ve örgütlenme hakkının temel haklardan olduğu hatırlatılan açıklamada, “Bu haklar Türkiye Cumhuriyeti Devletinin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınmıştır. Fiili durumda, somut suç delilleri olması halinde suç isnadlarının yargıya iletilmesi ve lehteki-aleyhteki delillerin incelenmesine bağlı olarak dernekler ve faaliyetleri hakkında kısıtlayıcı yargı kararları alınabilmektedir.
Bu hususta yargı denetimini devre dışı bırakarak, yürütme erkine ‘terörizmin finansmanı’ bahanesi ile bu yetkilerin tanınması; demokratik bir toplumsal düzenin aleyhine olup, tek taraflı ithamlar aracılığıyla yürütme erkine hakkın özüne dokunacak işlemler yapmak yetkisi tanımaktadır. Tasarının bu haliyle yasalaşması durumunda; yürütmenin farklı düşünen toplum kesimlerine ait vakıf ve derneklere yönelik keyfi olarak kullanabileceği, sınırları belirsiz büyük bir yetki tanınmış olacak ve zaten baskı altındaki sivil toplum kuruluşlarının adım atamayacağı bir ortam oluşacaktır” ifadelerine yer verildi.
“DEMOKRATİK TOPLUMDAN UZAKLAŞMAYA NEDEN OLACAK”
Tasarının bu haliyle geçmesi halinde demokratik toplumdan uzaklaşılacağı endişesi dile getirilen açıklamada, “Bu ise farklı grup ve görüşlerin kendisini ifade edebildiği, örgütlenebildiği ve tespit ettiği yanlışları korkmadan dillendirebildiği demokratik bir toplumsal ortamdan uzaklaşmamıza neden olacaktır ve toplumda korku iklimini hakim kılacaktır. Halbuki, ekonomik kriz, hukuk krizi ve salgın ile boğuşan toplum, kendini güvende hissedeceği olumlu değişimlere ihtiyaç duymaktadır. Yine toplumun geleceğini ilgilendiren bu yasa tasarısına ilişkin haberlerin ana akım medyada yer alamaması da basın özgürlüğünün ve kamunun haber alma hakkının ne kadar vahim durumda olduğunun göstergesidir” vurgusu yapıldı.
HDP’Lİ PAYLAN: İKTİDAR SİVİL TOPLUMU BU YASA İLE SUSTURACAK
HDP Ekonomiden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Garo Paylan, sunulan teklifle iktidarın sivil toplumu susturacağını belirtiyor.
Paylan, “Hükümet bu teklifi getirdiğinde ‘dünyanın her yerinde bu tip yasalar var’ bahanesinin arkasına sığındı. Ancak demokratik ülkelerdeki ‘terör’ tanımı Türkiye’deki gibi değil. Türkiye’de terör parantezinin içine her türlü düşünce girebiliyor, her türlü sivil toplum faaliyeti girebiliyor. Eğer bu teklif yasalaşırsa Türkiye’deki sivil toplum faaliyetlerinin tabutuna son çivi de çakılmış olur. Zaten sivil toplumun üzerinde yıllardır büyük baskılar var. Osman Kavala gibi pek çok arkadaşımız ya cezaevinde ya da ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Sivil toplum faaliyetleri gerilemiş durumda. Bu teklifin yasalaşması halinde sivil toplum faaliyetlerini yürütemez olur. Biliyorsunuz STK’lar faaliyetlerini gerek ulusal gerek uluslararası fonlar alarak yürütüyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
CHP’Lİ ÇAKIRÖZER: HEDEF KİTLE İMHA SİLAHLARI DEĞİL SİVİL TOPLUM
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer de yasa tasarısına ilişkin endişelerini dile getiriyor. Çakırözer, MLSATurkey’den Esra Koçak Mayda’ya yaptığı açıklamada “Yasa bu haliyle iktidara beğenmediği derneği, sivil toplum örgütünü keyfi biçimde kapatma ya da yöneticilerini görevden yetkisi vermekte. Böyle bir düzenleme o sivil toplum örgütü üyelerinin iradesini toptan yok saymaktır. Evrensel hukuk ilkelerine aykırıdır. Sivil toplumu çoğulculuğun vazgeçilmez koşulu gören ‘demokrasi’ ile de taban tabana zıttır” yorumunda bulunuyor.
ANTMEN: BÖYLE BİR YASADA DAHİ TEK ADAM SİSTEMİ DEVREYE GİRİYOR
TBMM Adalet Komisyonu Üyesi, CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen ise tasarıyla ilgili Birgün gazetesine, “Komisyon önerisi üzerine mal varlığı dondurulmasına Cumhurbaşkanı karar vererek yayınlayacak. Böyle bir yasada dahi tek adam sistemi devreye giriyor. Eskiden, bu yetkiler Bakanlar Kurulu’nda iken şimdi her karar alma yetkisi devrinde olduğu gibi yine Cumhurbaşkanı yetkilendirilmiş. 2860 Sayılı Yardım Toplama Kanunu’nda değişikliğe gidilerek yedi bin TL üzerindeki tüm bağışların banka ya da PTT kanalıyla olması getirilmekte ve derneklerin terörün finansmanı ile ilgili denetlenmesi hükme bağlanmakta. Ayrıca denetleme için diğer kamu görevlileri de görevlendirilebilecek” değerlendirmesinde bulunuyor.
