Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Antony Blinken Pazartesi günü yaptığı açıklamada dört önemli Arap ülkesi ve Türkiye’nin, savaş sonrasında Gazze Şeridi’nin yeniden inşası ve idaresi için planlama yapmaya başlamayı kabul ettiklerini duyurdu.
Savaşın yayılmasını önlemeyi amaçlayan acil bir Ortadoğu misyonunda bulunan Blinken, Suudi Arabistan, Ürdün, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve Türkiye’nin yaklaşık üç aydır devam eden savaş nedeniyle adeta harabeye dönen Filistin toprakları için uygulanacak “ertesi gün senaryolarına” katılmayı ve katkıda bulunmayı düşüneceklerini söyledi.
Blinken’in görüştüğü ülkeler ABD’nin savaş sonrası planlama çağrılarına daha önce koşullu destek vermeyi kabul ederek, öncelikle ateşkesin sağlanması ve sivil kayıplarının önemli ölçüde azaltılması gerektiğinde ısrarcı olmuştu.
Avrupa Birliği’nin terör örgütleri listesinde yer alan Hamas’ın İsrail’e saldırması sonucu çıkan savaşın başladığı 7 Ekim’den bu yana Ortadoğu’ya dördüncü seyahatini gerçekleştiren Blinken, son temaslarında bir araya geldiği devlet ve hükümet yetkililerini daha kararlı gördüğünü söyledi. Blinken kendisiyle birlikte seyahat eden gazetecilere yaptığı açıklamada, “Gittiğim her yerde, şu anda karşı karşıya olduğumuz çatışmanın genişlemesini ve tırmanmasını önlemek için mümkün olan her şeyi yapmaya kararlı olan devlet başkanlarıyla karşılaştım” ifadelerini kullandı.
Blinken açıklamasını Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman ile Suudi Arabistan’ın batısındaki Al Ula’daki görüşmesi sonrasında yaptı. ABD Dışişleri Bakanı daha önce Türkiye, Yunanistan, Ürdün, Katar ve Birleşik Arap Emirliklerini ziyaret etmişti.
Blinken bölgedeki son temaslarında görüştüğü ülke liderlerinin “Gazze’nin istikrara kavuşması ve toparlanmasına yardımcı olmak, Filistinliler için ileriye dönük siyasi bir yol haritası belirlemek ve tüm bölgede uzun vadeli barış, güvenlik ve istikrarın temini için ortaklaşa çalışma ve bu yöndeki çabaları koordine etme konusunda mutabık kaldıklarını” söyledi.
Blinken açıklamasında, bölgeye ne tür katkılar yapılacağı konusunda ise ayrıntı vermedi.
Yapılandırma planı için Suudi Arabistan ve BAE önemli
Gazze’ye yönelik bir savaş sonrası planlamasında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Suudi Arabistan’ın mali ve ayni katkılarının önemli olabileceği belirtiliyor. Ancak İsrail’in eylemlerini en sert şekilde eleştiren Arap devletleri yeniden yapılanmaya katkı amaçlı tartışmaların başlayabilmesi için öncelikle çatışmaların sona ermesi gerektiğini vurgulayarak, uzun vadeli planlamalar konusunda mesafeli duruyor. Arap devletleri özellikle sivil kayıpların arttığı Ekim ortasından bu yana ateşkes çağrısında bulunuyorlar.
Blinken, Arap devletlerinin taahhütlerini Salı ve Çarşamba günleri İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve savaş kabinesi ile Filistin lideri Mahmud Abbas’a sunacağını, ardından da Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’ye takdim edip Washington’a döneceğini söyledi.
Tek devletli çözüm vurgusu
Gazze’ye yönelik bir savaş sonrası planı İsrail ve Filistinlilerin mutabakatını gerektiriyor ancak Netanyahu ve hükümetinin bölgeye ilişkin savaş sonrası planları bu mutabakatı zora sokabilir. Özellikle Netanyahu’nun iki devletli çözümü reddetmesi büyük bir engel olarak görülüyor. Nitekim Suudi Arabistan, İsrail ile ilişkilerini normalleştirmek için iki devletli çözümü şart koşuyor.
“Bu yönde ilgi var, reel bir ilgi ve dönüştürücü olabilir” diyen Blinken, Prens Muhammed’in İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye sıcak baktığını ancak bunun için Gazze’deki çatışmaların sona ermesini ve Filistin’in ayrı bir devlet olarak kabul edilmesini şart koştuğunu söyledi.
İsrail ise kalıcı bir ateşkese yanaşmıyor. Bu nedenle ABD bölgedeki insanlara yönelik yardımların yerine ulaşması ve insanların güvenli yerlere taşınabilmesi için birkaç kez “geçici insani ara” çağrısında bulundu.
İnsani kriz büyüyor
Blinken için bir diğer acil öncelik de Gazze’ye insani yardımın arttırılması. Blinken bu nedenle Amman’da Dünya Gıda Programı’nın Refah ve Kerem Şalom sınır kapıları üzerinden Gazze’ye ulaştırılmak üzere yardım malzemelerinin yüklendiği bölgesel koordinasyon deposunu da ziyaret etti.
ABD haftalardır İsrail’e Gazze’ye daha fazla miktarda gıda, su, yakıt, ilaç ve diğer malzemelerin girişine izin verme çağrısında bulunuyor. BM Güvenlik Konseyi de 22 Aralık’ta yardım malzemeleri teslimatlarının acilen arttırılması çağrısında bulunan bir karar kabul etmişti.
İsrail üç hafta önce Kerem Şalom sınır kapısını açarak Refah’tan sonra Gazze Şeridi’ne yardım malzemeleri tedariği için ikinci bir erişim noktası oluşturdu. Buna rağmen Gazze Şeridi’ne giren kamyon sayısında kayda değer bir artış olmadı. Birleşmiş Milletler verilerine göre bu hafta iki sınır kapısından günde ortalama 120 tır giriş yaptı. Savaştan önce ise günde ortalama 500 kamyon geçiş yapıyordu.
Yardım kuruluşları bölgeye daha fazla yardım malzemeleri nakledilmesi gerektiğini belirtiyor. Bölgede bulunan yaklaşık 2,3 milyon insanın hayatta kalabilmek için gelecek yardım malzemelerine acilen ihtiyaç duydukları belirtiliyor.
Birleşmiş Milletler’e göre Gazze Şeridi’ndeki her dört Filistinliden biri açlık çekiyor, nüfusun geri kalanı da açlık riski altında bulunuyor.
Gazze Şeridi’ndeki insanların yüzde 85’inden fazlası İsrail bombardımanları ve kara saldırıları nedeniyle evlerinden oldu. Çoğu, kapasitesinin üzerinde kalabalık olan BM barınaklarında, kurulan çadır kamplarında ya da sokaklarda yaşıyor.
