Kamu hastanelerindeki yoğunluk ve hastaya ayrılan muayene sürelerinin düşmesi, MR, bilgisayarlı tomografi, ultrason gibi görüntüleme yöntemlerinin artmasına neden oldu. Ayrıca birçok kamu hastanesi ve üniversite hastanesinde, MR görüntülemesinin hizmet alımı şirketlerine devredilmesi ve denetlenmeyen hizmet alımlarının da toplum sağlığını ciddi risklerle karşı karşıya bıraktığını belirten radyoloji uzmanları, uygun gerekçelendirme yapılmadan uygulanan iyonizan radyasyon içeren görüntülemenin kanser riskini artırarak halk sağlığını tehdit ettiğine dikkat çekti.
Türk Radyoloji Derneği tarafından düzenlenen “44. Ulusal Radyoloji Kongresi-TÜRKRAD 2023” Antalya’da yapıldı. Kongre kapsamında düzenlenen toplantıda konuşan Türk Radyoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Can Çevikol, hastalıkların taranması, tanı ve izleminde uygun radyolojik yöntemlerin kullanılmasının son derece önemli olduğunu belirterek “Yapılan incelemelerin uygun teknikle yapılması ve doğru yorumlanması, uygun tedavi seçiminin en önemli basamağını oluşturmaktadır” diye konuştu. Hastaların uygun tedaviye ulaşabilmeleri için radyolojik görüntüleme yöntemlerinin standartlara uygun olması gerektiğinin altını çizen Çevikol, ülkede radyolojik incelemelere talebin gittikçe arttığına dikkat çekti.
ŞİRKET KÂRLILIĞI
Çevikol, şöyle devam etti: “Bunun en önemli nedeni hekimlerin hastalara yeteri kadar zaman ayıramamaları ve bu nedenle radyolojik incelemeleri adeta muayene yöntemi olarak kullanmasıdır. Bu açıdan radyoloji uzmanları sağlık hizmeti sunumunda doğru tanı konması, tedavi planlanması ve dolayısı ile başarılı tedavi için en önemli basamaklardan birinde yer almaktadır. Gereksiz radyolojik incelemelerin sayısının yüksek olması, iş yükünü ciddi biçimde artırmakta ve radyolojik inceleme kalitesini düşürmektedir. Bu olumsuzlukların yanı sıra bu yıl özellikle radyoloji alanında uygunsuz yapılan ve denetlenmeyen hizmet alımlarına dikkat çekmek istiyorum. Toplum sağlığını riske attığını düşündüğümüz, aynı zamanda hekim emeğini de değersizleştiren hizmet alımı uygulamaları tetkikin gerçekleştirilmesi ve uzaktan raporlama şeklinde yapılabilmektedir. İstenilen tetkikin gerekçesinin uygun olup olmadığı denetlenmemektedir. Niceliğe odaklanmış yaklaşımlar ve uygun gerekçelendirme yapılmadan gerçekleştirilen iyonizan radyasyon içeren görüntülemeler (BT, röntgen vb.) toplumun kümülatif radyasyon doz miktarını ve dolayısı ile kanser riskini artırarak halk sağlığını tehdit etmektedir. Birçok kamu hastanesi ve üniversite hastanesinde, MR görüntülemesi hizmet alımı şirketlerine devredilmiştir. Hastane yönetimlerinin baskısı veya hizmet alımı şirketlerinin kâr amaçlı yaklaşımları nedeni ile dünyada standartları belirlenmiş olan tetkiklerin sadece çekim sürecini hızlandırmak ve daha fazla hasta tetkik etmek için standartların dışında yapılması hem tanısal olmamakta hem de tekrar ve gereksiz incelemeler nedeni ile maliyeti arttırmaktadır. Dolayısı ile gerçekten ihtiyaç duyan hastaların MR’a ulaşım süresini geciktirebilmektedir. Bunun yanı sıra diğer bir problem, sisteme giriş yapılan tetkik sayılarının performans puanı üretme kaygısı veya şirket kârlılığı göz önüne alınarak fazla gösterilmesidir. Bu durum SGK tarafından şirketlere yapılan ödeme miktarını artırmakta ve istatistiklere de olumsuz yansımaktadır. Konunun çözümü için Sağlık Bakanlığı’nın denetleme yetkisini kullanması en önemli basamak olacaktır. “
TÜKENMİŞLİK SENDROMU
Dernek Genel Sekreteri Prof. Dr. İhsan Şebnem Örgüç ise radyologların yoğun bir iş yükü ve baskı altında çalıştığını söyledi. Örgüç “Tüm hekimlerden olduğu gibi radyologlardan da beklentiler çok yüksek ve gerçek dışıdır. Bir yandan artan sayıda hastayı çok kısa sürede değerlendirmeleri istenirken, diğer yandan da sürekli eğitime devam ederek güncel bilgileri uygulamalarına eklemeleri gerekmektedir. Artan görüntüleme istekleri, yükselen tetkik maliyetleri ile birleştiğinde kısa zamanda, düşük tanısal değerde incelemelerle çözülmeye çalışılmaktadır. Bu durum tekrarlanan görüntüleme incelemelerine ve yetersiz raporlara yol açarak maliyetleri arttırmaktadır” dedi. Yoğun iş temposu ile özel yaşamındaki dengeyi kuramayan pek çok hekimin tükenmişlik sendromu yaşadığını söyleyen Örgüç “Artan intihar vakaları ile nice değerler yitirilmektedir. Toplumda hak ettikleri saygıyı göremeyen hekimlere yönelik şiddetin arttığı günümüzde pek çok genç meslektaşımız insanca yaşama şartlarına kavuşmak amacıyla yurtdışına gitmenin yollarını aramaktadır” diye konuştu.
