BBC Küresel Dezenformasyon Ekibi, İngiltere’de kayıtlı bir medya şirketinin, Rusya tarafından yayımlanan yanlış bilgileri Arap dünyasında milyonlarca kişiye yaydığını ortaya çıkardı.
Yala News adlı şirket tarafsız haber sunduğunu iddia ediyor ancak BBC’nin araştırmacıları medya kuruluşunun Rusya’da devlet destekli haber kanallarının içeriklerini yeniden yayına soktuğunu ve şirketin İngiltere değil Suriye’den faaliyet gösterdiğini tespit etti.
Yala News’un ait olduğu Yala Group adlı şirket sosyal medyada çok belirgin bir konuma sahip.
Yaklaşık 20 Facebook sayfası olan Yala Group’un güçlü bir marka kimliği var ve iki saatte bir bu sayfalara yeni videolar yükleniyor.
Haber kuruluşu, yaklaşık 3 milyon Arapça konuşan takipçisine hitap eden, ünlülerle röportajlar, komedi skeçleri ve dünya siyasetinden konulara odaklanıyor.
Yala’nın web sitesinde tarafsız ve bağımsız olduğuna dair bilgiler yer alıyor.
Ancak biraz detaylı incelendiğinde bu söylemlerle çelişen bir tema yakalamak mümkün.
Yala’nın platformlarında Rusya yanlısı haberlerin birçoğu Rus devlet medyasında yayımlananların neredeyse aynısı.
Yala News’un paylaşımları, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgale başlamasından kısa bir süre sonra daha çok ilgi görmeye başladı.
Yala News, ABD’deki bir vahşi yaşam merkezi tarafından çekilen kuş fotoğrafını kullanarak ABD’nin kuşları hastalık yaymak için gönderdiğini iddia etti
10 Mart 2022’de Rus devlet televizyonu, ABD’nin ölümcül virüs taşıyan kuşları biyolojik silah olarak Rusya’ya karşı kullandığını iddia etti.
Aynı günün ilerleyen saatlerinde bu haber Arapça’ya tercüme edilerek Rusya destekli Sputnik Arapça ve Russia Today (RT) Arapça sitelerinde yayımlandı.
İki saat sonra ise haber video olarak Yala News’un Facebook sayfasında paylaşıldı ve kullanılan içeriğin bir kısmı yazılı haberler ile birebir aynıydı.
Buna benzer çok sayıda diğer örnek var.
Dezenformasyon uzmanlarıyla çalışan BBC, bir yıl boyunca Yala News’un en çok izlenen videolarını takip etti ve bunların büyük bir kısmının Kremlin’e ait veya Kremlin yanlışı haber sitelerindeki içeriklere dayandığını tespit etti.
Yala News, Ukrayna’nın Buça bölgesinde geçtiğimiz yıl yaşanan toplu sivil ölümlerinin sahte olduğuna, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin Ukrayna halkına seslendiği bir videoda ‘sarhoş’ olduğuna ve Ukraynalı askerlerin cephe bölgelerinden kaçtığına dair içerikler paylaştı.
Bu içeriklerin tümü ilk olarak Rus devlet medya kanallarında yayımlanmış ve birkaç saat sonra Yala News platformlarında paylaşılmıştı.
1 milyon kez izlenen bir sahte video, Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky’nin sarhoş olduğunu ve ‘aklını kaçırdığını’ iddia etmişti
‘Bilgi aklama’
İngiltere’de Bilgi Dayanıklılığı Merkezi için Rusya üzerine araştırmalar yapan Belén Carrasco Rodríguez, Yala News’un Orta Doğu’da bir “Kremlin hoparlörü” işlevi gördüğünü söylüyor.
Rodríguez, Yala News ile Rus haber kurumlarının haberlerindeki benzerliklere bakıldığında Yala News’un “bilgi akladığını”, yani Kremlin’den gelmiş gibi görünmemesi için üçüncü bir platform aracılığıyla propaganda yaptığını düşünüyor.
Rodríguez, “Yala’nın Arap izleyiciler ile çok popüler olması nedeniyle Kremlin’e bağlı kaynaklar, haber platformunu mesajlarını yaymak için kullanıyor olabilir” diyor.
Siber güvenlik firması Protection Group International’dan Ruarigh Thornton ise insanlar Rus devlet destekli medya kanalları hakkında bilinçlendikçe bilgi aklamanın giderek yaygınlaştığını söylüyor.
Sahte yorumlar
Yala Group kendisini “sosyal medya platformlarında görsel prodüksiyon” üzerine çalışan bir şirket olarak tanımlıyor.
Ancak şirketin her platformu sosyal medya hesapları kadar pürüzsüz değil.
Yala Group’un web sitesinde niteliksiz metinler ve stock görseller yer alıyor.
Facebook’taki beş yıldızlı yorumlarının çoğu ise sahte görünüyor.
İncelediğimiz iki yorumda Yala News “tarafsız, objektif ve profesyonel” ve “harika, dürüst, şeffaf ve azimli” olarak tanımlanıyor.
Stratejik Diyalog Enstitüsü’nden Moustafa Ayad, Yala News’un her gün aynı formatta çok sayıda video yayınlamasının on binlerce dolara mal olabileceğine inanıyor.
Yala Group Londra’nın merkezindeki bir adrese kayıtlı.
Aynı adreste, 12 bini aktif, toplamda 65 bin şirket daha kayıtlı görünüyor.
Ancak Yala Group’un söz konusu adreste herhangi bir ofisi veya çalışanı bulunmuyor.
Şirketin, Rusya’nın uzun süredir müttefiki olduğu Suriye’den faaliyet gösterdiğini düşünüyoruz.
Rusya, 12 yıllık iç savaş boyunca Devle Başkanı Beşar Esad yanlısı güçlere silah desteği vermişti.
Yerel bilgi ve coğrafi konum belirleme tekniklerini kullanarak, Yala ekibini ve ofislerini Şam’ın yemyeşil bir banliyösünde gösteren Facebook fotoğraflarını elde ettik.
Eskiden şirkette çalışan bir kişi ise şirketin Suriye’de olduğu bilgisini doğruladı.
Kahverengi ceketli Shadi Halwi, Yala’nın bir müşterisi
Yala’nın müşterilerinin arasında Suriye rejimini destekleyen ünlüler ve gazeteciler bulunuyor.
Yukarıdaki fotoğrafta devlet televizyonu habercisi Shadi Halwi’yi görüyoruz. Halwi, Yala’nın müşterilerinden bir tanesi.
Halwi’nin yanında ise yaptırım uygulanan Suriyeli iş insanları, Katerji kardeşleri duruyor.
Yala’nın bir diğer müşterisi de Rusya’nın devlet radyo ağının bir parçası olan, Sputnik Arapça tarafından hazırlanan programları yayınlayan Sham FM adlı rejim yanlısı bir radyo istasyonu.
BBC’de çalışan Suriye medya uzmanları, hükümet yanlısı özel medya kanallarının “çoğunlukla siyasi ve askeri kuruluşlara yakınlığı olan iş insanlarına ait” olduğunu belirtiyor.
Uzmanlara göre Yala, yaptırım uygulanan bir ülkeden faaliyet gösterdiğinin anlaşılmaması için İngiltere’de kayıtlı.
Böylece haber kuruluşu Meta gibi şirketlerle işbirliği yapabiliyor.
Peki Yala News’un arkasında kim var?
Yala’nın CEO’su, Dubai’de yaşan Suriyeli iş insanı Ahmad Moemna.
BBC’ye konuşan Moemna, “Yala Group İngiltere merkezli bir şirket. Sanatçılar dahil 500’den fazla müşterimiz var. Londra’da çalışanımız yok ama yakın zamanda olabilir” ifadelerini kullandı.
Moemna, Kremlin yanlısı videolar hakkındaki sorumuzu, “Yala News içeriği taraflı değil. Suriye, Rusya ve diğer her yerde tarafsızlığa saygı duyuyoruz” diye yanıtladı.
Şirketin Rusya veya Suriye hükümetlerinden fon alıp almadığını sorduğumuzda ise Moemna, “Yala’nın tek sponsoru benim ve beni hiç kimse etkileyemez” dedi.
Yala Group CEO’su Ahmad Moemna (Facebook fotoğrafı)
Yala’nın İngiltere’deki kaydı hakkında bilgi almak için İngiltere’de özel şirket kaydı yaptırmak için başvurulan Companies House adlı kurum ile irtibata geçtik.
Ancak bir Companies House sözcüsü, “Bireysel şirketler hakkında yorum yapmadıklarını” ve “sağlanan bilgileri doğrulamak veya doğrulamak için yasal yetkileri olmadığını” söyledi.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin
Facebook’un sahibi Meta şirketinin sözcüsü ise platformlarında yanlış bilgilerin yayılmasına karşı mücadele etmek için özel şirketlerle çalıştıklarını belirtti.
Yala News ile ilişkileri olup olmadığını sormak için Rusya ve Suriye hükümetleriyle de temasa geçtik ancak sorularımıza yanıt alamadık
