UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesindeki kilise, cami, konak, hamam gibi onlarca tarihi yapı AKP yönetiminin Çözüm Süreci sonrası askeri operasyonlarla yok edildi.
Çözüm Süreci sonrasında yapılan operasyonlarla harabeye dönen Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesinde inşa edilen yapılarda cezaevi mimarisi kullanıldı. Kültür yapıları yok edilen halk mahallerine de giremiyor.
3 BİN 569 BİNA YIKILDI
İlçedeki 6 mahallede bulunan 7 bin 714 parselden 6 bin 292 parsel için “acele kamulaştırma” kararı alındı. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) tarafından hazırlanan raporlara göre, ilçedeki 334’ü tescilli olmak üzere 3 bin 569 yapı yıkıldı. Yıkılan binalar arasında kilise, cami, konak, hamam gibi onlarca tarihi yapı da bulunuyor.
CEZAEVİNE BENZEYEN BİNALAR YAPILIYOR
Bu yapıların büyük bölümü, yasağın kısmi kaldırıldığı ve çatışmaların tamamen son bulduğu süreçte yaşandı. Yıkılan yapıların yerlerine ise, makine kesimi bazalt makyajlı eve ve butik otellerin inşasına başlandı. Kent mimarisine aykırı yapılan tek tip ve tek renkli yapıların yapımı halen devam ediyor. Surlara yakın yerde inşa edilen evlerin kapılarının tek avluya çıkması ve etraflarının tamamen kapalı olması cezaevinde kullanılan mimari planına benziyor. Yıkılan evlerinin yerine ev yapılmasını isteyen ailelerden ise metrekare başına 2 bin lira talep edildi.
TESCİLLİ BİNALAR ZARAR GÖRDÜ
Mezopotamya Ajansı’ndan Gökhan Altay’a konuşan Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi Eşbaşkanı Ferit Kahraman, hazırladıkları raporlara göre yaklaşık 46 hektarlık alanda yıkım gerçekleştiğini söyledi. Bunun yanında 89 tane tescilli yapının zarar gördüğünü aktaran Kahraman, birçok yapının ya yol çalışmasında ya “güvenlik” gerekçesiyle ya iş makinalarının geçiş güzergahı olması nedeniyle yıkıldığını ifade etti.
MAHREMİYET ORTADAN KALDIRILMIŞ
Yeni yapıların ne sivil mimariye ne de geleneksel yapılara uygun inşa edilmediğine dikkati çeken Kahraman, daha önce hazırlanan Suriçi Koruma Amaçlı İmar Planı’na da uyulmadığının altını çizdi. Kahraman, yeni yapıların birçoğunun cezaevini andırdığını vurgulayarak, “Bir avlu ve avlunun etrafında dizilmiş evler. Geleneksel evlerde ya da özgün sivil mimari örneklerden bahsettiğimizde mahremiyet kavramından da bahsetmeliyiz. Şu anda burada bir avlunun etrafında dizilmiş 8-10 tane evden hepsinin penceresi o avunun içerisine bakıyor. Bu mimaride mahremiyetin de ortadan kaldırıldığını görüyoruz” diye kaydetti.
YAPILAR BİRBİRİNİN AYNISI
İnşaatlarda kullanılan taşlarda bölgesel malzemelerin kullanılmadığını belirten Kahraman, “İçerisine girdiğinizde bir sıcaklık vermediğini ve mekanın bir ruhunun kalmadığını görüyorsunuz. İhale edelim de birileri para kazansın mantığıyla yapılmış” dedi. Yapıların tek tip olduğunu belirten Kahraman, “Yapıların tamamının birbiriyle aynı olması, kopyası olması, tek tipleştirme zihniyetinin bir görüntüsü” dedi.
