Amerika Birleşik Devletleri’nin yaptırım kararlarının ardından ekonomisi zayıflayan İran’da para birimi riyal büyük değer kaybı yaşadı. İran Riyali, 22 Eylül ile 26 Eylül arasında Amerikan Doları karşısında yaklaşık yüzde 30 değer kaybetti.
İran Riyali’nin son 12 yıldaki değer kaybıysa yaklaşık yüzde 1450’leri buluyor. 2006’da 1 dolar 9 bin riyale denk gelirken, en son verilere göre serbest piyasada 1 dolar için yaklaşık 140 bin riyal alınabiliyor.
Paradaki devalüasyon günlük market fiyatlarında da etkisini gösteriyor. Halk, sürekli artan enflasyon nedeniyle fiyatları resmi para birimi olan İran Riyali üzerinden değil, sonundan bir sıfır atılmış gayriresmi para birimi İran Tümeni üzerinden hesaplıyor.
Doların alım gücü arttı
Diğer yandan İran Riyali’ndeki değer kaybı, doların ülkedeki alım gücünü artırdı.
Her ne kadar İran Merkez Bakası döviz için sabit kur politikası uygulasa da serbest piyasalarda riyal, dolar karşısında son 12 yıldır yükselmeye devam ediyor.
Dana eti, patates ve elma gibi bazı gıda fiyatlarında doların alım gücü değişmese de günümüzde İran’a giden bir Amerikalı turist, 2006’ya göre aynı alışverişi dolar bazında daha düşük fiyatlara yapıyor.
Örneğin bir dolara 2006 yılında 750 gram yoğurt satın alınabilirken 2018 yılında iki buçuk kilogram yoğurt alınabiliyor.
İranlı ailelerin sofralarından ayırmadığı ekmeğin fiyatlarındaysa son 12 yılda dolar bazında karşılaştırıldığında çok büyük farklılıklar bulunmuyor.
Esnaflar protesto için kepenk kapattı
Ülkede doların hızla yükselişe geçmesi üzerine başkent Tahran’ın yanı sıra Tebriz, Kermanşah ve İsfahan gibi kentlerde bazı esnaflar ekonomik sorunları protesto etmek için kepenk kapattı.
Problemler nedeniyle İran’da yaklaşık 1 milyon kişinin işini kaybetmesinden korkuluyor.
Ülkede ekonominin içinde bulunduğu krize en önemli sebeplerden biri olarak nükleer anlaşmadan çekilen ABD’nin İran’a karşı aldığı yaptırım kararları gösteriliyor. Ancak petrole bağlı bir ekonomiye sahip olan ülkede liderler ABD’ye yönelik diplomatik ilişkilerinde değişim için bir adım atmış değil.
