Dünyanın önemli yayın kuruluşlarından New York Times, Türkiye’nin 9 Temmuz 2018’de fiilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçmesinin ardından ülkeye ve ekonomisine dair kapsamlı bir makale yayınladı.
Gazetenin Avrupa ekonomileri muhabiri Peter S. Goodman, kaleme aldığı değerlendirmede küresel ölçekte zor bir dönemden geçen dünya ekonomisinde Türkiye için ‘en acil alarmların çalabileceğini’ söylüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yürürlüğe giren yeni sistemde ‘olağanüstü güçleri elinde topladığına’ da değinen Goodman, Türkiye’nin büyüme oranlarının yüksek seviyelerde gerçekleşmesi için borçlanma seviyelerini alarm verici sınırlara çeken Erdoğan’a verilen bu gücün, Türkiye’nin ekonomik gerçekliğinin sınırlarını daha da zorlamasının beklendiğini ekledi.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
“Daha sorumlu bir yönetim benimsenmeyecek”
Türk Lirası’nın geçtiğimiz aylarda yaşadığı değer kaybına da dikkat çekilen makalede, Erdoğan’ın ekonominin başına damadı Berat Albayrak’ı geçirmesiyse “Erdoğan’ın yakın zamanda daha sorumlu bir yönetim şekli benimsemeyi amaçlamadığının bir işareti” olarak yorumlandı.
Goodman’ın değerlendirmesinde, Türk halkında ekonomi konusunda yoğun bir çöküş korkusunun hakim olduğuna değinilirken, öne çıkan noktalar şöyle:
“Dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olan bir ülkede ekonomik çöküş korkusunun yersiz olduğu düşünülebilir. Ancak bu büyümenin hem kamu hem de özel sektörün sürdürülmesi mümkün olmayan borçlanma seviyeleri tarafından beslendiğinin bilinmesi gerekiyor.
“Hükümet, yeni havalimanı ve Karadeniz ile Marmara Denizi’ni birleştirecek tünel (Kanal İstanbul) gibi milyar dolarlık altyapı projelerini sübvanse ederken, şirketlerin döviz üzerinden aldıkları borç yükü TL’nin değer kaybı sebebiyle her geçen gün artıyor.
“Büyük Türk şirketleri, şu anda bankaları ve diğer alacaklıları rahatlamaları için ikna turları atarken, özel sektörün döviz bazındaki borçlarının 245 milyar doları geçtiği biliniyor.
“Geçmişte Amerikan Merkez Bankası’nda çalışmış olan Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Selva Demiralp, ‘borç seviyeleri bu kadar yüksekken, hükümetin şirketleri daha da borçlanmaları için teşvik ettiği’ değerlendirmesini yapıyor.”
”Türkiye, sıradaki ekonomik olarak parçalanacak ülke olabilir”
Makalenin devamında, Türkiye’nin var olan borçlarını zamanında ödeyebilmesi için yabancı yatırımcıların Türkiye’ye fon göndermeye devam etmesi gerektiği belirtilirken, Türkiye’nin içinde bulunduğu durumdan çıkabilmesi için atabileceği adımlar şu şekilde sıralanıyor:
“Türkiye hali hazırda yüzde 17.5 seviyelerinde olan faiz oranlarını artırmaya devam edebilir. Ancak bu, ekonomik büyümeyi baskılar, emlak ve inşaat sektörü için de güzel zamanların sonu anlamına gelir.
“Bir diğer yol da ekonomik büyümenin sürmesi için TL’nin çöküşüne ve enflasyon ‘dağının’ büyümesine izin vermek olabilir. Bu yönde atılacak bir adım, kilit bazı şirketlerin iflasına ve hatta Türkiye’nin IMF’den kurtuluş aramaya mecbur kalmasına sebep olabilir.
“Türkiye’nin ‘ekonomik olarak parçalanacak sıradaki ülke olabileceğini’ söyleyen Cenevre merkezli Indosuez Servet Yönetimi’nin Başkanı Marie Owens Thomson, Türkiye hakkında ‘başarısız bir devlet olma yolunun başındaki bir ülkenin tüm bileşenlerini barındırıyor’ değerlendirmesini yapıyor.”
Kriz küresel ölçekte ama Merkez Bankası’nın güvenilirliği de ‘ağır yara aldı’
Diğer gelişmekte olan ülkelerin de Türkiye’nin yaşadığı problemlere benzer durumları yaşadığının belirtildiği makalede, ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırma kararlarının yatırımcıların Arjantin, Meksika ve Türkiye gibi ülkelerden paralarını geri çekmesine neden olduğu ifade ediliyor. Ancak Türkiye’nin, sıra dışı finansal yönetimi göz önüne alındığında, benzersiz bir savunmasız ekonomi olarak öne çıktığının da altı çiziliyor.
Erdoğan ve Merkez Bankası arasında yaşanan “faiz çekişmesine” de değinilen değerlendirmede, Erdoğan’ın “yüksek faiz oranlarının enflasyona yol açtığı” yönündeki açıklamalarının “kemoterapinin kansere yol açtığını söylemekten farksız olduğu” belirtilirken bu süreçte geç hareket eden Merkez Bankası’nın güvenilirliğinin ise ağır yara aldığı ifade edildi.
