Türkiye’ye gelen AGİT gözlemcileri raporlarında, referandum sürecinde alt düzey kamu görevlilerinin bile “taraf” olduğu, “Hayır”cıları terör örgütleriyle denk tuttuğu, ifade özgürlüğü ve “Hayır” kampanyasının kısıtlandığı vurgulandı.
Avrupa Konseyi’nin anayasa değişiklikleri konusunda uzman olan Venedik Komisyonu’nun raporuna atıfta bulunan AGİT gözlemcileri, “Venedik Komisyonu önerilen değişikliklerin sonucunda güçler ayrılığı ve yargı bağımsızlığının güvence altına alınmayacağını, böylelikle otoriter bir başkanlık rejimine dönüşmemesi için gerekli olan denge ve denetleme mekanizmalarından mahrum olduğunu belirtmiştir” dedi. AGİT’in ara dönem raporundan diğer başlıklar ise şöyle:
19 parti yasaklı: YSK 10 siyasi partinin referandum kampanyasına katılımını onaylamıştır. Kasım seçimlerine katılan 19 partiye izin vermemiştir.
Kamu görevlileri bile taraf: Kampanya bağımsız olması gereken Cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere çok sayıda üst ve alt düzeydeki kamu görevlisi tarafından desteklenmektedir.
Antalya Başsavcısı bile…: Kampanya kapsamında, Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Antalya Başsavcı Vekili de dahil olmak üzere birtakım kıdemli politikacılar ve memurlar hayır oyu verenleri terör örgütleri ve darbe girişimi planlayıcıları ile denk tutmaktadır.
Gözlemciye geçit yok: Darbe girişiminin ardından, geçen seçimlerde gözlem çabalarını desteklemiş olan 1583 STK tasfiye edilmiştir. Daha önceki seçimleri gözlemleyen STK’lar, güvenlik sebebiyle ya gözlem çabalarından kaçınacak ya da sınırlandıracaklardır.
Kampanyalara kısıtlama: Birtakım siyasi liderlerin ve aktivistlerin parmaklıklar ardında olması bazı grupların kampanya yapma yetilerini ciddi ölçüde kısıtlamıştır. Şimdiye kadar “Hayır” destekçileri, polis müdahalesi ile karşılaşmışlar, bir kısmı cumhurbaşkanına hakaret gibi suçlamalar ile tutuklanmışlardır.
Medya kısıtlandı: Terörle Mücadele Kanunu, Ceza Kanunu, Basın Kanunu ve diğer yasal mevzuat aşırı kısıtlamalara izin vermektedir. Hükümlerdeki belirsizlikler gazetecilerin hapsedilmeleri için gerekçe olarak kullanılabilmektedir. İfade özgürlüğü kapanan çok sayıda basınyayın kuruluşu ve tutuklanan gazetecilerin yanı sıra olağanüstü hal yasal çerçevesi ile daha da kısıtlanmıştır.
Referandum için tarafsızlık şart: Referandum için yasal çerçeve basına tarafsız yayıncılık zorunluluğu getirmekte. Ancak, KHK, YSK’nin tarafsız yayın yapmayan özel yayın kuruluşları üzerindeki cezai müeyyide yetkisini ortadan kaldırmıştır.
