Covid-19 salgınının başından beri paylaştığı veriler tartışma konusu olan Sağlık Bakanlığı, aktif vakalarda da soru işareti yarattı.
Covid-19 salgını Türkiye’de 10. ayını geride bıraktı. Sağlık Bakanlığı’nın bu süre içerisinde salgına ilişkin açıkladığı veriler sürekli tartışma konusu oldu.
Bakanlığın kuşku yarattığı yeni başlık ise ‘iyileşen vaka sayısı.’Veriler, on binlerce Covid-19 vakasının henüz karantina süresini dahi doldurmadan tabloya ‘iyileşen vaka’ olarak kaydedildiğini gösteriyor.
Birgün’den Uğur Koç’un haberine göre, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 7 Ocak’ta Twitter üzerinden yaptığı açıklamasında, “Aktif vaka sayımızda sınırlı artış gözleniyor” dedi. Açıklamayı dikkat çekici kılan şey, Türkiye’de günlük vaka sayılarında düzenli bir düşüşün görüldüğü o tarihlerde aktif vaka sayısının artıyor oluşuydu.
Türkiye’de ‘hasta’ tanımından ‘vaka’ tanımına geçilmesinin ardından 12 Aralık’ta toplam 212 bin aktif koronavirüs vakasının bulunduğu hesaplanabildi. Bu sayı, günlük 35 binleri bulan iyileşen vakalarla 3 Ocak’a kadar sürekli gerileyerek 83 bin 890’a kadar indi. Ancak durum, bir sonraki gün tersine döndü.
25 Aralık’ta 35 binleri bulan günlük iyileşen vaka sayıları sadece 9 gün sonra keskin biçimde 10 binlerin altına kadar düştü. Bu sebeple aktif vaka sayısı 3 Ocak’tan sonra tekrar yükselmeye başladı. 11 Ocak’a kadar yükselerek 105 binlere çıkan aktif vaka sayısı bu tarihten sonra yavaş biçimde tekrar gerilemeye başladı.
Peki, Türkiye’de günlük vaka sayıları gerilerken ‘aktif vaka’lar nasıl arttı?
Bu soru ışığında verilere mercek tutulduğunda Sağlık Bakanlığı’nın tablosunda ‘tuhaf’ bir durumun yaşandığı görülüyor.
KARANTİNA SÜRESİ AYRINTISI
Bakanlık, PCR testi pozitif çıkan bir vaka için semptomsuz ya da hafif semptomlu ise 10 gün, hastanede en az 24 saat yatış verildiyse 14 gün, yoğun bakım tedavisi gördüyse 20 gün karantinayı zorunlu kılıyor. Karantina süreleri, PCR testi verildiği andan itibaren başlatılıyor.
Bunlar dışında Sağlık Bakanlığı’nın ‘iyileşen vaka’lar için nasıl bir ölçüt kullandığı ise bilinmiyor.
Eldeki bilgilere göre, bu sürelerden önce hiçbir vaka iyileşmiş sayılmıyor ya da sayılmaması gerekiyor.
Hekimler de, sistemlerine düşen bir vakanın en az 10 gün boyunca takipten çıkmadığını belirterek bu bilgileri doğruluyor.
Dolayısıyla aktif vaka sayısı, en az son 10 günde kaydedilmiş yeni vaka toplamının altında olmamalı.
Ancak Bakanlığın verilerinde kuşku yaratan nokta burası. Çünkü, açıklanan sayılara göre on binlerce vaka, daha karantina süresini doldurmadan ‘iyileşmiş vaka’ olarak tabloya yansıtılmış.
‘ERKENDEN İYİLEŞEN’ VAKALAR
Bakanlığın vaka-hasta ayrımı ve konuya ilişkin veri bildirim gelgitleri nedeniyle aktif vakalar ile karantinası süren vakalar arasındaki farkın hesaplanabildiği ilk tarih 22 Aralık 2020.
13-22 Aralık tarihleri arasındaki 10 günde kaydedilen yeni vaka sayılarının toplamı 253 bin 151. Diğer bir ifadeyle 22 Aralık tarihinde 253 bin vaka henüz karantina süresini doldurmamış. Ancak Sağlık Bakanlığı tablosuna göre bu tarihte Türkiye’de 177 bin 543 aktif vaka bulunduğu görülüyor. Aradaki fark tam olarak 43 bin 247. Yani 75 bin 608 vaka, en az 10 gün olan karantina süresini dahi doldurmadan Sağlık Bakanlığı tarafından ‘iyileşmiş’ olarak gösterildi.
Yine bir örnek tarih daha seçersek, 1 Ocak 2021’de Türkiye’de 85 bin 2 aktif vaka görülüyordu. Ancak 23 Aralık-1 Ocak tarihleri arasındaki 10 günde toplam 157 bin 895 yeni vaka kaydedilmişti. 1 Ocak’ta karantina süresini doldurmadan ‘iyileşti’ olarak yansıtılan vaka sayısı 72 bin 893’tü.
Karantinası devam eden vaka sayısı ile aktif vaka sayısı arasındaki bu fark 25 Aralık’ta en yüksek seviyesine, 91 bin 727’ye kadar çıktı; sonra düşüşe geçti. 15 Ocak’ta ise fark ilk kez tersine döndü. Sağlık Bakanlığı’nın tablosundaki verilere göre o gün en az 10 günlük karantina süresini doldurmamış 390 vaka tabloda tutulmaya devam etti. 18 Ocak itibariyle 10 günlük minimum karantina süresini doldurmasına rağmen iyileşmiş sayılmayan 12 bin 651 vaka bulunduğu görülüyor.
Sağlık Bakanlığı’nın 22 Aralık ile 14 Ocak arasındaki 24 gün boyunca, on binlerce vakayı karantinası bitmediği halde nasıl bir ölçüt kullanarak ‘iyileşmiş’ saydığı bilinmiyor.
‘HASTA’ DÖNEMİ KARŞILAŞTIRMASI
Bazı karşılaştırmalar da aktif vaka sayılarındaki ‘tuhaflığı’ göstermek bakımından önemli.
Türkiye’de ‘hasta’ sayısının açıklandığı son gün olan 9 Aralık’ta 95 bin 842 aktif ‘hasta’ bulunuyordu. Toplam ve iyileşen ‘vaka’ sayılarının açıklandığı ilk gün olan 12 Aralık’ta ise toplam aktif ‘vaka’ sayısının 212 bin 45 oldu.
‘Hasta’dan ‘vaka’ tanımına geçilirken toplam ve iyileşen vaka sayıları paralel biçimde 3,5 kat arttı. Ancak aktif vaka sayısı, önceki ‘aktif hasta’ sayısının yalnızca 2,2 katı düzeyine yükselmekle kaldı.
DÜNYADA DURUM NE?
Konuya, bazı ülkelerin aktif vaka sayılarına bakarak yaklaşmak da mümkün.
Toplam vaka sayısında dünyada 7. sırada olan Türkiye, aktif vaka sayısında ise dünya 25’incisi.
Türkiye’ye toplam vaka sayısında en yakın ülkelerden biri olan İtalya’da (2 milyon 141 bin) 18 Ocak itibariyle aktif vaka sayısı 547 bin 58. Üstelik İtalya, salgındaki ikinci pik dönemini Kasım ortasında geride bıraktı. Ancak Türkiye ise ikinci pik dönemini İtalya’dan 1 ay sonra, Aralık ortasında geride bıraktı. Buna karşın İtalya’da aktif vaka sayısı Türkiye’nin yaklaşık 6 katı.
Almanya’da da aktif vaka sayısı Türkiye’nin hayli üstünde; 319 bin 172. Ülkenin toplam vaka sayısı 2 milyon 58 bin.
