Turist sayısının artması, maliyetlerin yükselmesi, geçmişte zarar eden üreticinin hayvanlarını yenilememesi ve yaşlı hayvanlarla yola devam etmesi, bazı üreticilerin piyasadan çekilmesi ile yumurta fiyatlarında yükseliş yaşandı.
Son açıklanan enflasyon verilerine göre de hazirandan temmuza yumurta, yüzde 8 zamlandı. 2017’nin ağustos ayında ise bir adet büyük boy yumurtanın üretici fiyatı 24.5 kuruş seviyelerindeydi. Yani 1 yılda bir adet yumurtanın fiyatı 15.5 kuruş, Ocak 2018’den Ağustos 2018’e kadar da yaklaşık 14.5 kuruşluk fiyat artışı yaşandı. Üreticiden yaklaşık 40 kuruşa çıkan yumurtanın market raflarındaki fiyatı da
60 kuruşu aştı.
TURİZMİN ETKİSİ
Yaşanan fiyat artışlarının sebebini de Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Başkanı İbrahim Afyon yumurta fiyatlarındaki yükselişin en önemli sebepli arasında ‘plansızlığın’ olduğu söyledi. Geçen yılki fiyatların yumurta üreticileri için ‘zarar’ anlamında geldiğinin altını çizen Afyon, “Geçen yılki fiyatlarımızda yüzde 20 zarar vardı. Şimdiki fiyatlar ise enflasyona bakıldığında çok fazla değil” dedi. ‘Plansızlığın’ nasıl bir etkisi olduğunu sorduğumuz Afyon, sorumuzu şöyle cevapladı: “Üreticilerimiz geçmiş 6 ayda çok zarar etti. Bu zararlar yüzünden bazı üreticilerimiz işi bıraktı.
Bazı üreticiler ise yaz aylarında yumurtanın çok fazla para etmeyeceğini düşündü. Bu yüzden hayvan varlığını yenilemedi. Planlı olarak üretim kısıtlamasına gitti. Zarar edelerin üretimi durdurması ise bizler için plansızdı. İhracatta artış yaşandı. Asıl etki ise turizmden kaynaklandı. Turizmcilerin yani otelcilerin yumurtaya olan talebi artan turist sayısının etkisiyle geçen yılın aynı aylarına göre yüzde 60 arttı. Talep çok olup, ihracatta artınca fiyatları otomatik olarak yükseldi.”
Artan maliyetlerin kendilerini nasıl etkilediği hakkında da açıklamalarda bulunan Afyon, “Maliyet artışlarına göre fiyat belirleyemiyoruz. Eğer artan maliyetleri fiyatlara yansıtmaya kalkarsak, fiyat daha da yükselir. Döviz kurlarındaki artış maliyetlerimizdeki yükselişin ana sebepleri arasında. Yumurta üretiminin yüzde 50’si dışa bağımlı. Özellikle yem hammaddelerinin büyük bir kısmı yurtdışından geliyor. İşçilik maliyetlerimiz sürekli artıyor” dedi. Türkiye’nin tüketim, ihracat ve üretim konusunda bir planlama yapması gerektiğine dikkat çeken Afyon, “Hangi ülkeye ne kadar ihracat yapılacak, Türkiye’ye ne kadar turist gelecek, tüketim ne olacak, maliyetler nasıl değişecek bunların hesabı yapılırsa ne üretim fazlası ne de eksiği olur. Fiyatlarda da bu kadar değişiklik olmaz” ifadelerini kullandı.
YAŞLI HAYVAN VERİMSİZLİĞİ
Bandırma’da 100 bin hayvan ile yumurta üretimi yapan bir üretici de, üreticilerin son 2 yılda mali açıdan sorunlar yaşadığını, bu yüzden hayvanları yenileyemediğini söyledi. Üretici, “100 bin hayvanlık kümesi genç hayvanlarla yenilemek istersen 1.7 milyon TL ödemen gerekiyor. Bu yüzden elindeki yaşlı hayvanı daha uzun süre kullanıyor. 100 bin hayvanlık kümeste genç hayvanlar olursa verim yüzde 97’ye kadar çıkabiliyor. Yaşlı hayvanla üretimde alınan verim en fazla yüzde 75-80 oluyor. Eğer hayvanları yenilersen yaklaşık 1 ay yumurta alamıyorsun. Bu bir aylık süreçte yüksek proteinli yem yedirmek lazım. Kasım ayından bu yana yüksek proteinli yemin ton fiyatı da 1000 TL’den 1500 TL’ye kadar çıktı” dedi.
MALİYETİ 30-35 KURUŞ
Artan turist sayısının ve bu yüzden artan talebin fiyatları arttırdığına vurgu yapan bir başka üretici de şunları söyledi: “Maliyetlerimiz de sürekli artıyor. Bir yumurtanın maliyeti 30-35 kuruşa geliyor. Ancak biz gerekli kârı koyup satış yapamıyoruz. Aşı, bakım, elektrik, su ve işçilik gibi giderlerimiz de sürekli yükseliyor. Biz artık şimdiki kârımızı değil, geçmişteki zararımızı hesap etmeye çalışıyoruz.”
YILLAR İTİBARİYLE BİR ADET YUMURTANIN ÜRETİCİ FİYATI (KURUŞ)
AĞUSTOS ‘07 – 13.9
AĞUSTOS ‘12 – 12.8
AĞUSTOS ‘14 – 20.0
AĞUSTOS ‘17 – 24.5
AĞUSTOS ‘18 – 40.0
YILLARA GÖRE YUMURTA İHRACATI (BİN DOLAR)
2012 – 350.995
2014 – 404.094
2015 – 275.166
2017 – 376.748
