Dolar serbest piyasada bir ara 6 lirayı aştı, bankalararası piyasada 60 kuruşa yakın artışla 6 liraya yakın bir düzeyde oluştu. 13 Ağustos’ta artış daha da hızlandı ve serbest piyasada 7 lira aşıldı, bankalararası piyasadaki ortalama ise 6.88 oldu.

İktidar ve medyasında “dış güçler” argümanı dillerden düşürülmüyor, Cumhurbaşkanı Erdoğan da “Dövizinizi bozdurun” çağrısını yineliyor her fırsatta. 

Peki, dövizi gerçekte kim yükseltiyor ya da neden yükseliyor?


Yanıtı resmi verilerde ortaya çıkıyor...

Dünya gazetesinden Alaattin Aktaş, “Kuru yükselten Türk şirketleri” diyor.

Aktaş’ın Merkez Bankası’na dayandırdığı verilere göre yılbaşından 9 Ağustos’a kadar geçen 155 iş gününde bankalar yurtiçi müşterilerle günlük ortalama 4.9 milyar dolarlık işlem yapmışlar. Bu 155 iş günün her birinde yurt dışı banka, kuruluş ve müşterilerle ise 3.3 milyar dolarlık işlem gerçekleştirilmiş. Yılbaşından 9 Ağustos’a kadar olan dönemdeki günlük ortalama işlemlerde yurtiçi müşterilerin payı yüzde 56, yurt dışı müşterilerin payı yüzde 38 düzeyinde. Kalan küçük pay, diğer işlemlerden oluşuyor. 

Dövizde kıyametin koptuğu 10 Ağustos’ta ise yurtiçi müşterilerin daha önceki dönemde 4.9 milyar dolar olan iş günü başına ortalama işlem hacmi 10.1 milyar dolara fırlamış.

Peki, yurt dışı müşterilerin işlem hacmi ne olmuş?

Yılbaşından 9 Ağustos’a kadarki dönemde günlük ortalama 3.3 milyarlık işlem gerçekleştiren yurtdışı müşteriler 10 Ağustos’ta 3.7 milyar dolarlık işlem yapmış.

Aktaş, “Türkiye’ye döviz kuru üstünden bir operasyon yapılmak isteniyorsa, Merkez Bankası’nın resmi verileri gösteriyor ki bu operasyonu kendi kendimize biz yapıyoruz” yorumunu yapıyor.

Ekonomik terimlere biraz daha uzak kalanların daha iyi anlaması adına ‘yurtiçi ve yurt dışı müşteri’ tanımını açan Aktaş, Merkez Bankası’ndan aktarım yapıyor:

“Yurtiçi müşteri: Yurtiçi bankaların, yurtiçinde yerleşik yetkili müesseseler, kurumsal ve bireysel müşteriler ile gerçekleştirdikleri Türk Lirası karşılığı döviz alım ve satım işlemleri toplamı.

Yurtdışı müşteri: Yurtiçi bankaların, yurtdışı banka, kuruluş ve müşterilerle gerçekleştirdikleri Türk Lirası karşılığı döviz alım satım işlemleri toplamı.” 

Yurtiçi bankaların birbirleriyle gerçekleştirdikleri TL karşılığı döviz alım satım işlemlerinin günlük ortalaması 450 milyon dolar dolayında seyrederken, bu tutarın 10 ve 13 Ağustos’ta adeta tırmandığını söyleyen Aktaş, “Söz konusu işlem hacmi 10 Ağustos’ta 807 milyon dolara, 13 Ağustos’ta ise 1 milyar 75 milyon dolara çıktı. Anlaşılan bazı bankalar dövize öylesine sıkıştı ki ihtiyaçlarını diğer bankalardan karşılamak durumunda kaldılar” diyor.