Elektrikte 1 Ağustos’ta yapılan zamların 30 Eylül’e kadar geçerli olması beklenirken, 1 Eylül’de yeni zamlı tarifeler yürürlüğe girdi.
Uzmanlar, döviz kuru artışların önümüzdeki dönemde elektrik ve doğalgaz fiyatlarında yeni zamları gündeme getireceğini söylüyor.
Ayrıca Merkez Bankası yaptığı açıklamada, Eylül ayında enerji fiyatlarındaki artışın devam edeceğini duyurdu.
Merkez Bankası’nın ‘enerji fiyatları artacak’ açıklaması sorulan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), konuyla ilgili sorularımıza yanıt vermedi.
BBC Türkçe’nin yazılı olarak ulaştığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise, haberin yayımlanmasına dek geçen sürede sorularımızı yanıtsız bıraktı.
‘Zamlar ötelendi, piyasa sübvanse edildi’
Son zamlar öncesinde elektrik fiyatlarında yapılan artış 2016 yılının ilk çeyreğindeydi.
Toplam elektrik üretimi içinde doğalgaza dayalı elektrik üreten santrallerin payının yüzde 40’lar seviyesinde olmasına rağmen, döviz kurundaki dalgalanmadan etkilenen doğalgaz fiyatları tedarikçi şirketlere yansıtılmadı ve 2018 Ağustos’a dek elektrik satış tarifesinde değişiklik yapılmadı.
BBC Türkçe’ye konuşan Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Başkanı Gazi İpek, artan girdilere rağmen zamların yansıtılmadığını ve elektrik dağıtım ve tedarik şirketlerine kamu eliyle yapılan toptan satışlarda uygulanan fiyat indirimleri ile dönemsel fiyat artışlarının önüne geçilmeye çalışıldığını söylüyor.
Fakat İpek gelinen noktada tüm tüketici grupları için zam uygulandığını ve zamların artık ‘önlemez hale geldiğini’ ifade ediyor:
“Bir süredir artışlar kısmen yansıtılıyordu. Bu zamana dek artışın kısmen yansıtılmasını tabii ki doğru bulmuyoruz ama yansıtılsın demek de başka bir haksızlık konusu. Bir sürü yanlış politikanın sonucunda oluşmuş bu yükü, elektrik sektörüne yükleyerek bu işten çıkılamaz.”
İpek, kamunun bir süre daha piyasayı sübvanse etmeye devam edeceğini ama Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik koşullar nedeniyle bunun sürdürebilir olmayacağını söylüyor.
Elektrik üretiminde ithal kaynak bağımlılığı
Türkiye’nin elektrik üretiminde ithal kaynaklara olan bağımlılığı uzun yıllardır tartışma yaratan konular arasında yer alıyor.
Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), özellikle 1990’lı yılların ortasından itibaren Türkiye’nin, birincil kaynakta yüksek oranda ithalata dayalı bir üretim yapısına döndüğünü söylüyor.
TMMOB konuyla ilgili hazırladığı ‘Elektrik ve Doğal Gaz Fiyatlarına Yapılan Son Zamların Analizi’ raporunda, elektrik üretiminde ithal kaynaklara bağımlılıkta en yüksek seviye olan yüzde 62,6 oranına 2014 yılı sonunda ulaşıldığı bilgisini paylaşıyor.
Doğalgaz ile elektrik üretimi yapan bir santralde birim maliyet içindeki yakıt maliyeti ise yaklaşık yüzde 80-90 oranında.
Bu nedenle uzmanlar, özellikle döviz kurlarındaki değişimler sonucunda doğalgaza gelen zamların elektrik üretimi üzerinde yaratacağı olumsuz etkiyi işaret ediyor.
Öte yandan Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) verilerine göre, 2018 yılı ilk altı aylık elektrik üretiminde yenilenebilir kaynaklara yönelimin arttığı görülüyor.[Enerji]Fakat yine de Türkiye 2018’in ilk altı ayında, elektrik üretiminin yaklaşık 4’te birini yenilebilir enerji kaynaklarından sağlayabildi.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Makina Mühendisleri Odası, yenilenebilir kaynaklara ağırlık verilmesi ile doğal gazın elektrik üretimindeki payının önce yüzde 40’lara, sonra yüzde 30’lara ve sonuç olarak yüzde 25’lere düşürülebileceğini savunuyor.
BBC Türkçe’ye konuşan enerji Uzmanı Necdet Pamir, Türkiye’nin toplam enerji gereksiniminin yüzde 60’ının doğalgaz ve petrolle karşıladığını ve ülkenin bu kaynakların tamamen dışa bağımlı olduğunu hatırlatıyor.
Petrol ve doğalgaz ithalatının ABD Doları ile yapıldığını söyleyen Pamir, hem petrol fiyatının arttığını hem de TL’deki değer kaybının enerji fiyatlarını artırdığını belirtiyor:
“Türkiye 2002 yılında toplam enerjide yüzde 67 dışa bağımlıydı. Yıllar içinde toplam enerjide dışa bağımlılığımız yüzde 76’ya yükseldi. Bir yandan Dolar artıyor, bir yandan dışa bağımlılık azalmıyor, bunun bedelini de tüketici ödüyor.”
İpek, 1 Eylül’de yapılan zamlara rağmen Merkez Bankası’nın ‘enerji fiyatlarında artış sürecek’ açıklamasının ise, ‘işin boyutlarının çok ciddi olduğunun göstergesi’ olduğunu ifade ediyor.
